Esansiyel yağlı asitler (EFAs), özellikle inflamasyonda, bağışıklık ve merkezi sinir sisteminde birçok bedensel sistem üzerinde etkiye sahiptir. Hipolipidemik etkiye sahip omega-3 yağ asitleri, hipokoagülasyon, anti-trombositik, anti-inflamatuar ve immünomodülatör etkiler göstermektedir (Kunyanga ve ark., 2013).
Prostaglandinler (PG), birçok farklı bitki ve bazı mikroorganizmalarda tespit edilmiştir. PG, ilk olarak prostat bezinde, trombositlerden tromboksanlar (Tx) ve lökositlerden lökotrienler (LT) olarak sentezlendiğinden ötürü farklı isimler ile anılmıştır. Lipoksinler, lipoksijenaz etkileşimleri yoluyla sentezlenen anti-inflamatuar eikozanoidlerdir. PG ve LT, fosfolipaz A2 ile salınan araşidonik asitten (AA) türetilen ve çeşitli homeostatik biyolojik işlevlerde ve inflamasyonda rol oynayan güçlü eikozanoid lipid aracıları olduğu tespit edilmiştir (Funk, 2001). Yağ ve yağ asitleri, hayvansal organizmaların cinsi olgunluğa erişiminde ve gelişimlerinde önemli rol oynadığı belirlenmiştir (Harlıoğlu ve ark., 2012). Ġlaç tedavisi, siklooksijenaz (COX) ve lipooksijenaz (LOX) enzim sistemlerini başarıyla bloke etse bile, AA epoksi türevleri gibi diğer zararlı moleküllere dönüşebilmektedir. Bu nedenle, eikozanoidleri içeren hastalıkların tedavisinde başka bir yaklaşım araştırılmıştır. Bunun en belirgin yaklaşımı ise diyet değişiklikleri ile eikozanoid üretimini önlemeye çalışmak olduğu görülmüştür. LT’lerin, bronkospazmı indüklediği, ancak, aspirin gibi PG inhibitörlerinin, LOX enzimleri için daha fazla AA bırakarak astım atakları gibi rahatsızlıkları indükleyebildiği tespit edilmiştir. Yakın zamanda, ağırlıklı olarak LT sentezini bloke eden LOX inhibitörleri üzerinde durulmuştur. 5- LOX, LT sentezini bloke etme konusunda kilit enzim olarak tespit edilmiştir (Jin ve ark., 2013).
Etki Mekanizması Omega-3 doymamış çoklu yağ asitlerinin (PUFA) etki mekanizması ve terapötik kullanımı kısmen eikozanoidlerin durumuna etkilerinden kaynaklandığı düşünülmüştür. Balık yağının hipolipidemik etkisinin, çok düşük yoğunluklu lipoproteinlerin sentezini baskılayıp, safra atılımını arttırdığı tespit edilmiştir (Lautenschläger, 2003). Balık yağı ile beslenmek, eikozapentaenoik asit (EPA) tarafından inflamatuvar hücre zarlarında AA’nın kısmen değiştirilmesi ile sonuçlanmıştır. EPA, fosfolipaz A2 ile fosfolipidlerden AA salınımını ve AA’nın COX ile oksijenlenmesini inhibe ettiği belirlenmiştir (Prusakiewicz ve ark., 2009).
Bitkilerin doğrudan kullanımının yanısıra ekstrakt olarak elde edilen n-3 serisi yağ asitlerinin sucul canlıların sperm ve yumurta üretiminde olumlu sonuçlar verdiği görülmüştür (Harlıoğlu ve ark., 2011; Harlıoğlu ve ark., 2013). Bitkisel kaynaklara bakıldığında dünya çapında bu amaçla kullanılan çia tohumu, keten tohumu, fındık, yer fıstığı gibi birçok bitki tespit edilmiştir (Asif, 2011). Diğer bağlamlarda yararlı olan yağlar (zeytinyağı, keten tohumu yağı, buğday tohumu yağı vb.) daha az doymuş yağlara sahip olabilir ve yararlı bileşenler ihtiva edebilirler ancak balıklar, önemli bir omega-3 profili sergilemesinin yanı sıra dokoza hekzaenoik asit (DHA) ve eikoza pentaenoik asit (EPA) içeriği ile ön plana çıkmıştır (Simopoulos, 2002). Ulmus davidiana planch (Ulmaceae, UD), tarih öncesi anti-inflamatuvar ve anti-kanser tedavisinde yaygın olarak kullanılan ve Korede yetişen tıbbi bir bitkidir. Bu bitki üzerinde yapılan çalışmada UD’nin vitro osteoblast hücre büyümesini seçici ve etkin bir şekilde inhibe ettiği, COX-2 sentezinin baskılanması yoluyla PGE2 sentezinin inhibisyonu ve bu şekilde anti-inflamatuvar etkisi belirlenmiştir (Jin ve ark., 2008). Güney Afrika’da yetişen sekiz adet tıbbi bitki türünden (Bulbine frutescens L., Combretum mkhuzense Loeff., Crinum moorei Hook f., Drimia robusta Bak., Eucomis autumnalis Mill., Hypoxis hemerocallidea Fish and Mey., Merwilla natalensis Planch., Tulbaghia violacea Harv.) elde edilen lektin benzeri proteinlerin PG sentezini inhibe edici özelliğinin incelendiği bir diğer çalışmada ise bitki lektinlerinin, anti-inflamatuvar özellikleri tespit edilmiştir (Gaidamashvili ve Staden, 2006).
Stefania tetrandra, Çin ve Kore’de romatoid artrit, akciğer silikozisi ve hipertansiyon gibi çeşitli inflamatuvar durumların tedavisinde kullanılan bir bitkidir. Tetrandrin, mast hücre degranülasyonunu (histamin kaynağı) azaltırken yabani çiçek polenlerine maruz bırakılan farelerde konjonktiviti etkili bir şekilde azalttığı, ayrıca inflamatuvar sitokinler interlökin-1 (IL-1) beta ve interlökin-5 (IL-5)’i düşürdüğü tespit edilmiştir (Ye ve ark., 2000). Luteolin doğada yaygın olarak bulunan kereviz, yeşilbiber, perilla yaprağı ve tohumunda ve papatya gibi gıdalarda bulunan bir flavonoitdir. Luteolinin, Ġmmünoglobülin-E (IgE) (alerji) antikorları ile sıçanlarda oluşturulan karşı koyma uygulamasında mast hücrelerinden histamin salınımını inhibe ettiği tespit edilmiştir. Luteolin ayrıca IgE antikoru ile uyarılmış ve kültürü yapılmış insan mast hücrelerinden histamin, LT ve PGD2’nin salınmasını engellediği bulunmuştur (Kim ve ark., 2005).
Newmark ve Schulick tarafından yapılan bir diğer çalışmada, fesleğen yaprağı (Ocimum basilicum) ekstraktının, COX-2 ve 5-LOX’u inhibe edici özelliği tespit edilmiştir (Newmark ve Schulick, 2000). Zencefilin (Zingiber officinale) kullanıldığı bir çalışmada ise zencefilin içerdiği bileşenlerin, Tx oluşumunu inhibe ederek trombositlerin sağlıklı bir şekilde işleyişini sağladığı tespit edilmiştir. Ayrıca, zencefilin inflamatuvar PGE2 ve PGI2)2 çeşit PG’lerin üretimini dengelediği ve arterleri dilate eden bileşiklerin üretimini azalttığı ortaya çıkarılmıştır (Srivastava ve Mustafa, 1989). Bu bitkilerden en dikkat çekeni keten tohumu (Linum usitatissimum) bitkisidir. Keten tohumu, yaygın olarak bilinen bir omega-3 yağ asidi olan alfa linolenik asidi (ALA), bir lignan olan sekoizolarikirezinol diglukoziti (SDG) ve lifli yapısıyla temel musilaj ihtiyacını sağlamaktadır. Keten tohumu, obeziteyi azaltıcı etkisi başta olmak üzere sahip olduğu bir çok bileşenlerinin farklı mekanizmaları etkilemesiyle birçok yönden pozitif biyolojik etkiler gösterdiği bulunmuştur (Mahabaleshwar ve ark., 2016). Isırgan yaprağından (Folium urticae) elde edilen ekstraktın uygulandığı bir çalışmada, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıkların neden olduğu inflamasyonu inhibe ederek IL-2 ve interferon-gamma salınımını azalttığı gösterilmiştir. Ayrıca bu ekstraktın, Nükleer Faktör kappa B (NFkB) aktivasyonunu inhibe ettiği ve bu nedenle multimodal anti-inflamatuvar etkinliğe sahip olduğu ortaya çıkarılmıştır (Riehemann ve ark., 1999). Üzüm çekirdeği (Vitis vinifera)’nin fareler üzerinde iltihap önleyici etkisini araştırmak için gerçekleştirilen bir deneyde, ultraviyole-B (UV-B) uygulaması yapılarak farelerin derisinde iltihaplanma oluşturulmuştur. Kullanılan üzüm çekirdeği (Vitis vinifera) proantosiyaninlerinin (GSPs),’nin fare cildinde oluşan iltihabi duruma bağlı olarak lökosit infiltrasyonunu ve miyeloperoksidaz, COX-2, PGE2, siklin D1 ve prolifere olan hücre çekirdeği antijeni (PCNA) düzeylerini baskıladığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra üzüm çekirdeği verilmeyen UV-B ile ışınlanmış farelerin cildinde oluşan tümörler ile üzüm çekirdeği verilen fareler karşılaştırıldığında üzüm çekirdeği verilen grubun cilt tümörlerinin, iltihaplanmalarının iltihap belirleyicilerinin önemli derecede inhibe edildiği tespit edilmiştir (Sharma ve Katiyar, 2010). Meeran ve ark., diyetteki GSPs'lerin, fare derisinde TPA’nın yol açtığı ödem, hiperplazi, lökositler infiltrasyonu, miyeloperoksidaz, COX-2 ve PGE2 üretimini inhibe ettiğini keşfetmişlerdir (Meeran ve ark., 2009). Bitkilerin yanı sıra balık yağı ile yapılan başka bir çalışmada ise balık yağı alımına bağlı olarak inflamatuvar hücrelerin kapasitesinin azaldığı tespit edilmiştir. Ayrıca insan diyetine balık yağı takviyesinden sonra, mononükleer hücreler tarafından PGE2 üretiminde % 50-65 azalma olduğu bildirilmiştir (Endres ve ark., 1989).
PG, diğer prekürsörlere (dihomo-gama-linolenik asit ve eikozapentaenoik asit) kıyasla memeli dokularında en bol olan AA gibi yağlı asit öncüllerinden türetilen doymamış lipidlerdir. AA ayrıca kırmızı ette de bulunduğu tespit edilmiştir (Engin ve ark., 2016). Bitkiler üzerinde gittikçe artan araştırmalar, ağrı ve iltihaplanmanın önlenmesi için flavonoid kaynağı olan bitkilerin COX ve dolayısıyla PG üretimini inhibe edici etkilerini göstermiştir (Shakibaei ve ark., 2008). Özellikle soğuk su balıkların da bulunan zengin EPA ve DHA içeren omega-3 yağ asitlerinin kalitesi ve vücut tarafından kullanılabilirliği balıkların yağ asitleri kaynağı olarak kullanımının önemini ortaya koymuştur. Ancak yeterli miktarda et, yoğurt, peynir, balık, tavuk tüketilmemesine bağlı olarak oluşabilecek inflamasyonlarda, bu eksikliklerin omega-3 zengini bitkilerin tüketilmesiyle destekleyici olarak kullanılmasında faydası olabileceği düşünülmektedir.
Kaynak: https://www.munzur.edu.tr/birimler/dergi/Bilder/arsiv/BGD5-1/5.1.8.pdf
(İlk 3 ay) Kimyasal ilaç alımında ilacın farmakodinamik ve farmakokinetik kısımlarını tamamlama süreleri göz önünde bulundurularak çoğu bitki kullanılabilir. Buradaki liste de ilaç ile aynı anda kullanılmaması gereken bitkiler sıralanmaktadır. İlaç ile birlikte herhangi bir etkileşime girmeyecektir. Eğer özel durumlar hariç (aşağıda sıralanmaktadır) ilaç kullanıyorsanız bitkisel ürünümüzü ya ilaç alımından 1 saat önce yada ilaç aldıktan 2 saat sonra kullanabilirisiniz. Bu etkileşimler özellikle CYP450 enzimleri ve p-glikoproteinlerin çalışma prensiplerine göre tespit edilmiştir. Bitkiler; zehirler, öldürür gibi bilinçsizce açıklamalar taraflı kişilerin cehaletinden kaynaklanmaktadır. Her ilacın dozu kullanımı ve başka ilaçlar ile kullanım şekli vardır.
1. Hamileliğin ilk 3 aylık periyotunda rastgele bitkisel mamul kullanılmamalı.
2. Kemoterapi veya radyoterapi gören hastaların tedavi görmeden 15 gün önce, tedavi sırasında ve tedavi sonrası 15. güne kadar bitkisel herhangi bir ürün kullanmamalıdır veya bu süreye kadar bitkisel ürün kullanımını bırakmalıdır.
3. Ameliyat veya anestezi görecek kişi 2-3 hafta öncesinde bitkisel ürün kullanımını bırakmalıdır.
4. İnternette veya televizyonda kendini uzman olarak tanıtan herhangi bir uzman eczacıdan eğitim almamış kişilerin mamullerine güvenmeyin.
5. Bitkisel olduğu iddia edilen ama içerik olarak ekstrakt veya doğala özdeş aroma gibi tabirlerin kullanıldığı ürünler bitkisel değildir. Ürünlerimiz içerisinde kimyasal herhangi bir madde bulunmamaktadır.
Alıç çiçeği |
Flos crataegi |
||
Ardıç meyvası |
Fructus juniperi |
||
Bağa yaprağı |
Plaintago major |
||
Barut ağacı |
Rhamnus frangula |
||
Boy otu (Çemen) |
Semen feoenu gracci |
||
Civan perçemi |
Herba mille folii |
||
Anason |
Frucutus anisi |
||
Andız kökü |
Radix helenii |
||
Arap zamkı |
Gummi arabicu |
||
Ardıç katranı |
Pix juniperi |
||
Çay (Brezilya) |
Ilex paraguariensis |
||
Erik çekirdeği |
Prunus armeniaca |
||
Havuç (Yabani) |
Daucus ceriota |
||
Hayıt |
Vitex agnus |
||
Işkın kökü |
Rhizoma rhei ribi |
||
Isırgan yaprağı |
Folium urticae |
||
Kantaron otu |
Herba hiperici |
||
Kedi nanesi |
Nepeta hederacea |
||
Gentiane (Centiyane) |
Gentiane |
||
Lale |
Turnera oliffuca |
||
Kavak tomurcuğu |
Papulus alba |
||
Meyan kökü |
Radix liquiritiae |
||
Mısır püskülü |
Stylus maydis |
||
Ökse otu |
Herba visci |
||
Öksürük otu |
Tussilago farfara |
||
Papatya |
Flos chmoniillae |
||
Sarı sabır |
Aloe vera |
||
Sinameki yaprağı |
Folium sennae |
||
Solucan otu |
Tanacetum vulgare |
||
Söğüt kabuğu |
Cartex salicis |
||
Sütleğen |
Euphorbia |
||
Şerbetçi otu |
Humulus lupulus |
||
Şeytan tersi (Hıltıt) |
Gummi asafoetida |
||
Yarpuz |
Herba methae pulegiunum |
- Ciltteki fazla yağı alır (Absorbtion).
- Yüzeydeki kalıntıları temizler (Adsorbtion). Özellikle makyaj kalıntıları.
- Kan akışını uyarır.
- Ölü cilt hücrelerini uzaklaştırır.
- İltihaplanmayı giderir.
- Ateşi düşürür.
- Şişleri indirir.
- Ağrıyı azaltır.
- Virus-Mantar-Bakteri kökenli zararlı mikroorganizmaların (Mikropların) neden olduğu sivilce-akne-benek gibi cilt bozukluklarını onarır.
- Toksinleri(Zehirli maddeleri) tutar (Absorbtion & Detoxification).
- Cildin ve vücudun ihtiyacı olan mineral ve eser elementleri vererek cildi besler (Iyon transition).
- Cildi, çevrenin zararlı etkilerinden (Egzoz, UV ışınları, Sert suların etkisi, vd.) korur.
- İçerdiği aromaterapi yağları (Uçucu yağlar) ile kilin içerisinde olabilecek zararlı etkenler yok edilir (Preservation).
- Sahip olduğu doğal aromatik koku ile beyninizin limbik sisteminizi uyararak zindelik ve açık bir zihin sağlar.
- Kilin yukarıda saydığımız özelliklerini ve etkisini yaklaşık 20 kat artırır.
- İlave edilen Aromaterapi yağları sayesinde kil cilt tipinize uygun hale getirilir (Normal-Kuru ve hassas-Yağlı).
- Cildinize ekstra koruma ve bakım sağlar. Normalde cildinize uygulayabileceğiniz aromaterapi yağlarının en iyilerinin, uygun oranlarının karışımı hazırlanmıştır. Bu sayede kil maskesinin haricinde herhangi bir aromaterapi yağı kullanmanıza gerek kalmaz.
Kuru ve Hassas ciltler: Cilde 1-2 mm kalınlığında uygulanır, 5 dakika beklenir, ılık su ile yıkanır. Başlangıçta haftada 1 defa uygulanır. Takip eden haftalarda 2-3, hatta 4 defaya çıkarılabilir. Uygulama sonrası 2 saat süresince krem veya herhangi bir losyon cilde uygulanmaz. 2 saat sonrasında Doğal nemlendirici spreyi kullanılır. Uygulama sonrası bölgedeki kan akışını hızlandırdığı için kızarıklık görülebilir. Bu kızarıklık 30 dakika içinde geçmektedir. Bu bir yan etki değildir.
Normal ve Yağlı ciltler: Cilde 2-3 mm kalınlığında uygulanır, 20 dakika beklenir, ılık su ile yıkanır. Başlangıçta haftada 2 defa uygulanır. Takip eden haftalarda 3-4, hatta 5 defaya çıkarılabilir. Uygulama sonrası 2 saat süresince krem veya herhangi bir losyon cilde uygulanmaz. 2 saat sonrasında Doğal nemlendirici spreyi kullanılır. Uygulama sonrası bölgedeki kan akışını hızlandırdığı için kızarıklık görülebilir. Bu kızarıklık 30 dakika içinde geçmektedir. Bu bir yan etki değildir.
Systemic lupus erythematous (SLE), Bakteriyel enfeksiyonlar, Kulak iltihabı, Bademcik iltihabı, Çıban, Ateş, Diyabet, Böbrek taşı, prostat tümörü nedenlerden bir kaçıdır.
1. Tuz, çikolata, ışkın, ıspanak, Fosfor ve proteinli yiyecekler, et, dondurulmuş gıdalar, işlenmiş peynir, süt ürünleri, kakao, Sigara, Alkol, paketlenmiş cipslerden uzak durulmalı.
2. İşlenmiş tüm yiyeceklerden (Katkı maddesi ve koruyucu bulunanlar) uzak durulmalı.
Taze sebze ve meyve suları tüketilmeli ve bu meyve-sebze suları sabah-öğle-akşam yemeğinden yarım saat önce 1 su bardağı içilmeli. Papaya hariç diğer meyve sularına 14 gün devam edilir.
Tavsiye edilen meyve suları (Taze sıkılmış): Hindistan cevizi suyu, Üzüm suyu, Avokado suyu, Papaya suyu (4-5 gün), Havuç suyu, Pancar suyu, Kereviz suyu, Salatalık suyu. Ananas suyu, Kivi suyu, Portakal suyu. Her kür sırayla kullanılır.
Tavsiye edilen meyve ve sebzeler: Elma, Kavun, Brokoli, Sarımsak, Patates, Domates, Yeşil yapraklı sebzeler, Muz. (Her kür 4 gün süreyle kullanılır)
Tavsiye edilen bitkiler: Arpa, Keven, Adaçayı, Ekinezya, (Günde 3 defa 1’er su bardağı içilir).
Kantaron (Hyperium perfaratum) Türkiye’de binde birlik otu, kılıç otu, kuzu kıran, sarı kantaron, kanat otu, yara otu gibi isimlerle bilinmektedir.Ülkemizde 84 türü vardır. Hypericum perforatum L. ülkemizde Marmara, Karadeniz, Ege, Orta ve Doğu Anadolu, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yayılış göstermektedir (Güner vd., 2000).
Kantaron otu; kanser, şeker hastalığı, depresyon, kronik romatizma, mide ülseri, mide-barsak hastalıkları, diüretik yatıştırıcı ve karaciğer-safra rahatsızlıkları, sarılık, bronşit, diyare, dizanteri, yanı sıra boğaz enfeksiyonları, soğuk algınlıkları, kurt düşürücü, antiseptik, yara iyileştirici olarak özellikle yanık yaralarının (Kaçar ve Azkan, 2004; Baytop, 1999) tedavisinde kullanılmaktadır.
Kantaron otu Dünyada sıcak ve ılıman bölgelerde yayılış gösteren 400’ün üzerinde türü olup Avrupa’da 10, Türkiye’de 89 türü bulunur.Bunlardan 43’ü endemiktir. Hypericum L.’nin Türkiye'de en yaygın temsil edilen türleri, Hypericum perforatum L., H. Trigqetrifolium, Hypericum calycinum (Büyük çiçekli binbirdelik otu), H. empetrifolium Willd. (püren, sarı püren), H. scabrum L (mayasıl otu, kepirotu), H. tedrapetum Fries’dir (Davis, 1988; Baytop, 1974). Bu tıbbi bitkinin antitümör, antiviral, antidepresan, antibakteriyal, antiinflamatuar, analjezik ve hepatoprotektif etkilerinin olduğu belirlenmiştir. Hazırlanan tentürleri orta şiddetteki depresif durumlarda, özellikle menopoz sıkıntılarını giderici olarak kullanılır. Haricen bitkisel yağlar içinde hazırlanıp yara ve yanık tedavi edici olarak kullanılır (Çubuklu vd., 2002). Kantaron içerik olarak antrasen türleri (hiperisin ve psödohiperisin), flavonoidler, fenolik bileşikler (hiperforin), prosiyanidinler, C vitamini, karoten, protein, resin ve uçucu yağ barındırmaktadır (Ollivier ve ark., 1985; Dorossiev, 1985).
Hiperisin Kimyasal formülü: C30H16O8 olan hiperisin, naftodiantron yapısında olup psödohiperisin ve izohiperisin ile birlikte % 0,1–0,15’lik bir hacme sahiptir (Vanhaelen ve Vanhaelen-Fastre, 1983). Hiperisin’in antidepresan ve anksiyolitik etkisi olduğu ve iyi tolere edildiği belirlenmiştir.Etki mekanizmasıyla ilgili yapılan birkaç çalışmada sentetik antidepresanlara (SSRI ve MAOI) benzediği, hiperisin’in sigma reseptörlerine afinitesinin olduğu ortaya çıkmıştır (Bennet vd., 1998). Bitkide pseudohyperisin (protonaftodiontoron) / hyperisin (naftodiantoron) oranının yüksek tutulması veya içinde bulundukları veziküllerin geçirgen olmaması sayesinde bitki ışığa bağlı fotoharabiyetten korunmaktadır (Agostinis vd., 2002). Hiperisin küçük dozlarda mental depresyona karşı tonik ve stimülan olarak kullanılmaktadır. Ayrıca tümor hücreleri ve viruslar üzerinde güçlü bir fotodinamik etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.Bu kabiliyetinin ışığa bağlı arttığı da belirtilmiştir (Potacka, 2003).
Yapılan bir çalışmada doza bağlı olarak insan lenfosit kültürlerine hiperisin uygulamasının ışık uyaranı kullanmadan da genotoksik etki gösterebileceği gözlenmiştir. Kanser tedavisi için kullanılan hiperisin dozunun çok iyi ayarlanması tavsiye edilmiştir.Sonuç olarak zeytinyağında bekletilmiş kantaronun fototoksik etkileri açısından tehlikeli olabileceğini vurgulamaktadır (Kaştan, 2006). Halbuki hiperisinin etkisi ile kantaronun etkisini bir tutmak mümkün değildir.Uygulamada hiperisin kullanılırken bu etkinin kantaron otunun etkisi olarak nitelemek yanlış bir tespittir. Etkin maddelerin çoğu ısı, ışık ve neme karşı dayanıksız olduğu için saklama koflulları ekstrakların ve ticari preperatların aktivitesinde önemlidir.Son yıllarda yapılan araştırmalarda bileşenlerden hiperforin ve flavonoid yapısındaki bileşiklerin bitkinin antidepresan etkisine katkı sağlayan ana maddeler olduğunu göstermektedir. Kantaron bitkisinin bir bütün olarak oluşturduğu etki, ekstrakte edilip içindeki hiperisinin eldesiyle açığa çıkan etkiden daha güçlüdür (Alternative Medicine Review, 2004; Choudhuri ve Valerio, 2005). Diğer bir çalışmada kantaron otunun gastrointestinal rahatsızlıklar, halsizlik, konfüzyon, baş dönmesi, ağız kuruluğu, saç dökülmesi, manik bozukluk, hiperaktivite, irritasyon, alerji, ışığa duyarlılık gibi istenmeyen olaylara neden olabildiği bildirilmektedir. Yine benzer bir çalışmada bu otun ekstraktındaki etken maddeler ışıkla reaksiyona girerek serbest radikaller meydana getirmektedir. Serbest radikaller; hücrelere zarar vermenin yanı sıra, örneğin; gözdeki yapısal proteinlere saldırarak katarakta yol açabildiği denilmektedir (Erdem ve Ata Eren, 2009). Ancak iyi incelendiği bahsedilen çalışmaların hiperisin ile gerçekleştirildiği görülmüştür.Dolayısıyla bu etkilerin kantaronun kullanımında meydana geleceğini söylemek mümkün değildir. Bazı çalışmalarda hiperisindeki gibi bitkiden ekstrakte edilen maddelerin saf olarak kullanımı ile ortaya çıkan yan etkiler bitkinin yan etkileri olarak yansıtılmakta.Hâlbuki bitki içerisinde saf olarak bulunmayan ve de çok düşük oranda bulunan bu maddenin, bitki kullanımı ile oluşan yan etki diye yansıtılması büyük bir yanılgıdır.Böyle bir olgu tamamen yanlış bir bilgi vermedir.
Kantaron otu asırlardır değişik hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır.Modern fitoterapinin teknolojiye bağlı gelişimiyle bitkilerin içerdiği maddelerin tespiti kısmen sağlanmıştır.Yeni teknolojilerle her geçen gün bitkilerin içerisinde yeni maddeler bulunmaktadır.Bulunan maddelerin saf olarak elde edilmeleri ve bu maddelerin farmasotik teknolojilerde (galenik farmasi) kullanımı ile kimyasal ilaçlar üretilmektedir. Gerek başka maddelerin ilavesi gerekse bitkilerden tüketme yöntemiyle çıkarılan bu saf maddeler bir bitkinin içeriğinin neredeyse 1000–1000000 katı kadar olmaktadır. Bu şeklide hızlı etki ve buna bağlı olarak istenmeyen yan etkiler görülmektedir. Bitkilerle tedavilerde elde edilen sonuçların değerlendirilmesindeki hatalardan en büyüğü bitkiyi sadece bir madde olarak görme yanılgısına düşülmesi ve etkinin tamamının o maddeyle ilişkili olduğunun yanılgısıdır. Nedenine gelince bitkiler sadece bir değil onlarca etken madde ihtiva edebilmektedirler. İçerisindeki maddelerin etkilerini tek yönlü düşünmek mümkün değildir.Bunları birleştirilmiş bir vitamin, mineral, antibiyotik vs.den oluşmuş bir kapsül olarak düşünmek gerekir.İçerisinde bazı etken maddelerin diğerlerine oranla yüksek oluşu o maddenin etkisinin vücutta daha güçlü olacağını göstermiştir (Altınterim, 2010).
Bitkilerdeki maddeler vücut tarafından kolay absorbe edilerek vücut bariyerlerine takılmadan büyük oranda emilirler, bitkiler tek bir maddeden oluşmayıp destekleyici maddeler, vitaminler, eser elementler, antibiyotikler, antioksidanlar ve besleyici maddeler içerirler, kimyasallar gibi kalıntı bırakmadıkları gibi vücuttan atımı kolay ve hızlı olmaktadır, molekül ağırlıkları hücre tarafından emilebilecek molekül ağırlığına sahiptir. Bunun yanı sıra tüketme ile bitkilerden elde edilen hiperisin gibi maddeler ise sadece o maddenin etkisini gösterir.Bu etkiden faydalanabilmek için ise her ilaçta olduğu gibi letal dozu belirlenir. Ancak bu maddenin saf olarak kullanımı istenmeyen yan etkiler doğuracaktır. Sonuç olarak kantaron bitkisinin, hidrosolünün veya aromaterapi yağının kullanım miktarı, saklama koşulları, kullanılacağı hastalık tipleri, kullanım sıklığına riayet edildiği müddetçe belirli yıkıcı bir yan etki görülmeyeceği anlaşılmıştır.Unutmamalıdır ki bir bitkinin etkisi ile içerisindeki etken maddeye özgü özel çözücülerle ekstrakte edilmiş etken maddelerin etkisi bir değildir.
Kaynak: https://www.researchgate.net/publication/282758319_Kantaron_Otu_Hypericum_perforatum_ve_Hiperisin?enrichId=rgreq-ff3e1949be6d4135fc2abc4d9ee9d82b-XXX&enrichSource=Y292ZXJQYWdlOzI4Mjc1ODMxOTtBUzoyODM2ODMwNTY1NzAzNzRAMTQ0NDY0NjcxOTQ1MQ%3D%3D&el=1_x_2&_esc=publicationCoverPdf
FİTOTERAPİ
Bitkiler dünyası bize sınırsız bir renkler ve biçimler zenginliği sunar. Ama yalnızca bununla kalmaz, yaşamımızı sürdürebilmemiz için gerekli olan oksijeni, besinleri sağlar ve sağlığımızı korur. Yani bitkiler ve insanlar arasında, insanlık tarihi kadar eski olan, çok yakın bir ilişki vardır. Günümüzden binlerce yıl önce insan, bitkilerin tedavi edici gücünü tanımış ve sağlıklı yaşayabilmek için ondan yararlanıldığını belirtmiştir. Atalarımız birçok acı deneyden sonra, bitkileri faydalı ve zehirli diye iki bölüme ayırmış, önceleri tuzak veya ok zehiri olarak kullanılan bitkileri, tedavi amacıyla kullanmaya başlamıştır. Anadolu, on üç bine yakın bitki çeşidiyle dünyanın en zengin bitki florasına sahip ülkelerinden biridir. Tarih boyunca tüm uygarlıklar bu zenginlikten yararlanmayı bilmişlerdir. Eski Mısırlılar, Asur ve Babil halkının tıp alanındaki bu ilerlemelerini, daha da ileri götürmüşler, bu bitkilerden hastalıkların tedavisinde, faydalanmışlardır. 1872 yılında Ebers tarafından keşfedilen ve milattan 1550 yıl önce yazılmış papirusta 450 kadar hastalık kaydedilmekte, bitki ve hayvansal kaynaklı ilaçlar bulunmaktadır. Edvin Smith tarafından bulunan papirüste de yara, kırık, burkulma vs. tedavi yöntemleri bulunmaktadır
Fitoterapi Yunanca phytos = bitki ve therapy = tedavi kelimelerinin birleşiminden oluşan bir sözcüktür ve tıbbi bitkilerle tedavi anlamına gelir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1980 yılında Tıbbi Bitkileri " Bir veya birden fazla organıyla tedavi edici veya hastalıkları önleyici olabilen veya herhangi bir kimyasal-farmasötik sentezin öncüsü olabilen bitki çeşitleridir." şeklinde tanımlamıştır. WHO tanımlamasına göre, “bitkisel ilaç” aktif içerik olarak bitkilerin toprak altı veya toprak üstü kısımlarını (çiçek, kabuk, kök, meyve, tohum, yaprak) gibi yada başka bitkisel materyali yahut ta bunların kombinasyonunu ham halde veya bitkisel preparatlar halinde taşıyan günümüz ilaç endüstrisi teknolojisinin tüm gerek ve kurallarına uygun olarak hazırlanmış, bitmiş veya etkilenmiş tıbbi ürünlerdir. Bitkisel materyal, usare, zamk, sabit yağ gibi tanımlanmış etken maddelerle kombine edilmiş bitkisel materyal taşıyan ve bitkiden saf olarak izole edilmiş kimyasal madde içeren ürünler bitkisel ilaç olarak kabul edildiklerini belirtmiştir. Bitkisel ilaçlarla tedavide kullanılan bitkilerin botanik açıdan teşhisi yapılmış, mikrobiyolojik ve kimyasal kontrollü, etken madde miktarı belli, standardize edilmiş ve hijyenik şartlarda ambalajlanmış olarak hastaya sunulması gerekir. Artık bitkisel ilaçlar da, tüm diğer ilaçlarla aynı çizgiye yerleşmektedir, bu her ilacın etki-güvenilirlik-stabilite ve farmasötik kalitesini korumak için özen gösterilmesi gerektiği anlamına gelmektedir. Bitkisel ilaca ilginin yeniden canlanmasının ana kaynağı, kimyasal ilaçların her hastalığı tedavi etme yeteneğine sahip olamayışı, birçok yan etkilerinin bulunuşu ve çok pahalı oluşudur. Bitkisel preparatların yan etkisinin hemen hemen hiç bulunmaması bazen bunların sentetik ilaçlara tercihini bile sağlamaktadır.
Bitkisel ilaçları ve uygulamalarını iyi anlayabilmek için onların botaniği, kimyası, farmakolojisi, toksikolojisi ve klinik etkilerinin bilinmesi gerekir. Bitkisel ilaçlarla tedaviye ilgi sonucu, Avrupa’daki bitkisel ilaçlarla tedavi derneklerinin birleşmesiyle 1989 da kurulan Europan Scientific Cooperative on Phytotherapy (ESCOP), bitkisel preparatlarda bilimsel olarak bir homojenlik sağlamak amacıyla, droglar hakkında monografiler hazırlanmakta ve Avrupa Birliği ülkelerinde sunmakta, üye ülkeler de ESCOP kurallarına esas olarak çalışmalarını yürütmektedir. Almanya, Fransa, İsviçre gibi ülkelerde özellikle Almanya’da bitkisel ilaçları modern tıpla birleştirmek için güçlü bir eğilim vardır. Her tıp öğrencisi bitkisel ilaçlarla tedavi dersleri almak zorundadır. Doktorların % 80’i bitkisel ilaçları düzenli olarak reçetelerine yazmaktadır. Bu konunun hazırlanmasında, bitkisel ürünlerin biyolojik ve morfolojik özelliklerinin tanıtılması ile balık hastalıklarının doğal yöntemlerle tedavi edilerek organik gıdalar elde edilmesine öncülük etmesi amaçlanmıştır.
BİTKİLERİN YÖRESEL İSİMLERİ |
1. ABDESBOZANOTU : Çatallıdiken |
2. ABANOZ AĞACI : Abanoz Odunu |
3. ACI KAVUN : Cirit Atan-Eşek Hıyarı-Ebucehil Kavunu-acı dülek |
4. ACI AĞAÇ Acı : Odun-Acı Yonga |
5. ACI BAKLA Yahudi Baklası-Termiye- Tırmış-deli bakla |
6. ADA ÇAYI Kutsal Bitki-Acı Elma-Devedili- elma çalbası |
7. ADAM OTU Apdulselam Otu-İnsan Otu-adem otu |
8. ADA SOĞANI Ayı Soğanı-Beyaz Soğan |
9. AHUDUDU Ağaç Çileği-Sultan Böğürtleni-dağ çileği |
10. AKASYA ÇİÇEĞİ Salkım Ağacı-Beyaz Salkım |
11. AKYILDIZ SOĞANI Tükrük Otu-Köpek Soğanı |
12. AHIRI KAHRA Ödül Kahir |
13. ALIÇ Ekşi Muşmula-Barut Ağacı-Akdiken- Yemişen |
14. ALMAN PAPATYASI Rumi Papatya-Beyaz Papatya |
15. ALTIN BAŞAK Altın Asa-Yahudi Otu |
16. ALTIN OT Kutsal Çiçek-Ölmez Çiçek |
17. ANBER AĞACI Anber-Anber Kabuğu |
18. ANBER KATI Macun Anberi-Akanber |
19. ANASON Rakı Otu-enison-nanahan |
20. ANDIZ KÖKÜ Atgözü-Kızılağaç-andı z otu |
21. ANTEP FISTIĞI Bıttım-Şam Fıstığı-Gizien |
22. ANZOROT Anzorot |
23. ARAROT Maranda Nişastası |
24. ARDIÇ KATRANI Katran Ardıcı |
25. ARDIÇ Ardıç Kozalağı-Sarı Ardıç-ardıç meyvesi |
26. ARI SÜTÜ Arı Sütü |
28. ARPA Arpa |
29. ARMUT Armut |
30. ASPİR Yalancı Safran |
31. ASMA Üzüm Asması |
32. ASLAN PENÇESİ Aslan Ayağı-Aslan Pençesi |
33. AT KESTANESİ Hint Kestanesi |
34. AVOKADO Avukat Armudu |
35. AY ÇEKİRDEĞİ Gündöndü-Günebakan |
36. AYI KULAĞI Yıldız Çiçeği |
37. AYI ÜZÜMÜ Trabzon Kirazı-Sapanca Çayı |
38. AYNI SEFA Şamdan Çiçeği-Portakal Nergisi |
39. AYRIK OTU Ayrık Kökü |
40. AYVA Ayva |
41. BAĞ SARMAŞIĞI Bağ Sarmaşığı |
42. BADEM Badem |
43. BAL Bal |
44. BALDIRI KARA Su Sünbülü-Venüs |
45. BALDIRAN OTU Agu Otu-Yılan Otu |
46. BAKLA Bakla |
47. BALIK YAĞI Balık Yağı |
48. BALIK OTU Balık Otu |
49. BAYIR TURPU Acı Kök |
50. BALLI BABA Ballı Baba |
51. BAMYA Bamya |
52. BAMYA ÇİÇEĞİ Hint Gülü-Renk Değiştiren Çiçek |
53. BAN OTU Gavur Haşhaşı-Dağdağan- Bal Batan |
54. BESBASE Küçük Hindistan Cevizi Kabuğu |
55. BERGAMOT Bergamot |
56. BEŞPARMAK OTU Gümüş Otu-Kaz Gagası-ayıt ağacı |
57. BİRA MAYASI Hamur Mayası |
58. BEZELYE Araka-Külür |
59. BEHMEN Akbehmen-Kırmı zı Behmen |
60. BİBER Biber |
61. BİTOTU Papazotu-Hazeran |
62. BİBERİYE Kuşdili Otu-İklil-i Cebel |
62. BROKOLİ Brokoli |
63. BÖĞÜRTLEN Tilki Üzümü-Diken Çileği-Karamozca- ağaç çileği-sultan böğürtleni |
64. BÖRÜLCE Siyahgöz-Karnı Kara-Lovlaz- Fındık Bamlası |
65. BUĞDAY Buğday |
66. BURÇAK Mudumuk-Küşne- Furçak |
67. CEVİZ Koz Ağacı |
68. CİĞER OTU Ciğer Otu |
69. CİVAN PERÇEMİ Ayvadana-Kandil Çiçeği-Dülgerotu |
70. ÇADIR UŞAĞI Çadır Uşağı |
71. ÇAKAL ERİĞİ Yaban Eriği-Koruk Eriği |
72. ÇAM FISTIĞI Sünüber |
73. ÇAVŞIN OTU Oğlan Aşı-Çaşır |
74. ÇAM AĞACI Çam-Verem Ağacı |
75. ÇAY YAPRAĞI Çay |
76. ÇAVDAR Çavdar |
77. ÇINAR AĞACI Kavlan |
78. CENTİYANE KÖKÜ Güsat-Eşek Turpu |
79. ÇEMEN Boyotu-Hulbe-Ç emen |
80. ÇEKEM OTU Gevele-güvelek |
80. ÇİLEK İtboğan-Mahmur Çiçeği |
81. ÇİĞDEM Gözenek-Mahmur Çiçeği |
82. ÇİTLENBİK Çıtlık |
83. ÇİRİŞOTU KÖKÜ Hıdırellez Kamışı-Güllük-sarızambak |
84. ÇEKEM Gevele-Güvelek |
85. ÇOBAN ÇANTASI Cıngıldak Otu-Çoban Kesesi |
86. ÇOBAN PÜSKÜLÜ Dikenli Define |
87. ÇÖPLEME Boynoz Otu-Kunduziye- Dokuz Tepeli-marulcuk- yakan pazısı |
88. ÇÖPÇİNİ Çin Saparnası-Kına Kına Ağacı |
89. ÇÖREK OTU Karaca Ot-Siyah Susam-Karaca Çörek Otu |
90. ÇÖVEN KÖKÜ Gevgen Otu-Çögen Otu-Helva Otu-Sabun Otu |
91. ÇUHA ÇİÇEĞİ Ağda Çiçeği-Bahar Çiçeği-Ayı Kulağı-Tulya Çiçeği |
92. DAMLA SAKIZI Mastica-Tatlı Sakız-Tane Sakız |
93. DAĞ ÇAYI Yayla Çayı-Çalba-Sivri Çay |
94. DARI Kuşdarısı-Dağdağan- Saçak Darı-ak darı |
95. DARI FÜLFÜL Uzun Biber-Tiflis Biberi |
96. DEFNE Kutsal Ağaç,Tefnel Yaprağı-tafne |
97. DEMİR DİKENİ Deve Çökerten-Çadır Dikeni-Çoban Çökerten |
98. DEMİR HİNDİ Hint Hurması |
99. DENİZ KADAYIFI Deniz Kadayıfı |
100. DERE OTU Durak Otu-Tarhana Otu-Börek Otu |
101. DEVE DİKENİ Akkız-Sütlü Kengel-kasna ağacı |
102. DEVE TABANI Deve Tabanı |
103. DIŞ BUDAK Çiçekli Dış Budak |
104. DİŞ OTU Mısır Anason-Hıltan- Kürdan Otu |
105. DULAVRAT OTU Uluavrat Otu |
106. DOMATES Domato |
107. DUT Karadut-Beyaz Dut |
108. DÜĞÜN ÇİÇEĞİ Girit Otu-Basur Otu |
109. DUVAR SARMAŞIĞI Orman Sarmaşığı |
110. EBEGÜMECİ Mülkek-Yabani Ebe Gümeci-hübbaz |
111. ELMA Elma |
112. ENGİNAR Enginar |
113. ERİK AĞACI Erik |
114. EĞRELTİ OTU İfteri-Aşk Merdiveni-erkek eğrelti otu |
115. FASULYE Lobya |
116. FESLEĞEN Reyhan Otu-Fesleğen |
117. FINDIK AĞACI Fındık |
118. FRENK ÜZÜMÜ Bektaşi Üzümü |
119. FUNDA YAPRAĞI Funda Prens-Süpürge Çalısı-piren |
120. GREYFURT Altın Top-Kız Memesi |
121. GELİNCİK Gelincik Çiçeği |
122. GLABURU Dağdığan Ağacı-kartopu |
123. GINSENK Kırmızı Ginsenk |
124. GÖZ OTU Gül Kerevezi-Gözlü ce Ot |
125. GÜL Gül |
126. GÜNLÜK AĞACI Sığla-Güllük Ağacı-Buha Ağacı |
127. GÜZEL AVRAT OTU Güzel Avrat Otu |
128. HANIM ELİ Hanım Eli |
129. HELİLE Karhelile-Küçük Helile |
130. HARDAL TOHUMU Turp Otu-Eşek Hardalı-Siyah Hardal |
131. HATMİ Gülhatmi-Deve Gülü-Hitmiye-Silindir Çiçeği |
132. HAVYAR Balık Yumurtası |
133. HAVUÇ Pörçüklü-Yeregeçen- Kesür |
134. HAVLUCAN Kırmızı Kök-Kök Çayı |
135. HAZANBEL Egir Kökü-azak eriği-eğir otu |
136. HAŞHAŞ Haşhaş Kabuğu-Haşhaş Çiçeği |
137. HAVACIVA Eşek Marulu-Tüylü Boya-Kızıl Encik |
138. HAYIT AĞACI Rahip Biberi-İfret Ağacı-rahip biberi |
139. HIYARI ŞENBER Hint Hıyarı |
140. HIYAR Salatalık-Zavrak |
141. HİNDİBA Göynek-Frenk Salatası |
143. HİNDİSTAN CEVİZİ KÜÇÜK Yel Cevizi-Muskat |
144. HOROZ İBİĞİ Gül Yusuf-Sultani- Borci |
145. HİNT YAĞI BİTKİSİ Harra-Dodeneme- Hint Çiçeği-hint baklası genegerçek otu |
146. HURMA AĞACI Hurma |
147. HUNNAP Gırnap-Ciyde |
148. HÜSNÜ YUSUF Kırkaranfili- Nazar Otu-Gugu Çiçeği |
149. IHLAMUR AĞACI Fanbur-Süynük- Ihlamur Çiçeği |
150. ISIRGAN YAPRAĞI Dızlağan Otu-Cımcar-Dağ layan Ot-Gidik Dikeni-gidişken ot |
151. ISPANAK Kuzu Isbanağı |
152. İĞDE ÇİÇEĞİ Çalı Gölgesi-Cıcılık- Cışkan-Pısat |
153. İNCİR AĞACI Yemiş-Ballı Darı-Bardakcık |
154. KABAK Bal Kabağı-Sakız Kabağı-Testi Kabağı |
155. KADIN TUZLUĞU Karamuk-Diken Üzümü |
156. KARAAĞAÇ Karaağaç |
157. KADİFE ÇİÇEĞİ Top Kadife-Park Karanfili |
158. KARABAŞ OTU Kesiş Otu-Karaboruklu- Pırkan Çiçeği |
159. KAFURU AĞACI Kafur |
160. KAHFE Kahfe |
161. KAKAO Hint Bademi |
162. KAKULE Küçük Kakule-hil |
163. KAMIŞ KÖKÜ Süpürge Kamışı-Beyaz Kamış |
164. KANTORON ÇİÇEĞİ Binbir Delik Otu-Yara Otu-Kan Otu |
165. KARABİBER Siyah Biber |
166. KARPUZ Harbus |
167. KARAÇALI Çalı Dikeni-Çalı Tohumu |
168. KARANFİL Karanfil |
169. KARAÇAM SAKIZI Kara Sakız |
170. KARDELEN ÇİÇEĞİ Aktaş Çiçeği-Kardelen |
171. KARDEŞ KANI Kan Taşı-İki Kardeş Kanı-ejder ağacı-ejder kanı |
172. KARGABÜKEN Kargabüken |
173. KASNİ Dişi Kasni-Erkek Kasni |
174. KAŞIK OTU Etyaran Otu-Koyun Baklası-Koyun Otu |
175. KATIR TIRNAĞI Yabani Katır Tırnağı-adi katır tırnağı |
176. KATRAN-KATRAN KÖPÜĞÜ Sarı Katran-Andız Katranı-sedir ağacı- lüban sediri |
177. KARAKAFES OTU Karakafes Otu |
178. KARNIYARIK Mısır Yoncası-Bersim |
179. KAVAK Titrek Kavak-Akkavak- Karakavak |
180. KAVUN Kavun |
181. KAVUT Gavut |
182. KAYIN AĞACI Kızıl Ağaç-Akgürgen |
183. KAYISI Mişmiş-Zerdali |
184. KAYIŞKIRAN Kayışkıran Otu-eşek otu-şeytan taburesi |
185. KAZ AYAĞI Kaz Otu-Gümüş Otu |
186. KEBABİYE Kuyruklu Biber-Hindistan eriği-kübabe |
187. KEBERE Gebre Otu-Kapari-Kedi Tırnağı |
188. KEÇİ BOYNUZU Harnup-Kaluş- Harrup-Ballı baba |
189. KEÇİ SAKALI Keçi Sakalı |
190. KEDİ OTU Kırmızı Mahmuz Çiçeği-Asarun Çetü Otu |
191. KEFİR Kefir Kımız Mayası |
192. KEKİK OTU Sater-Zatrin- Yakan Kekik |
193. KENEVİR Çedene-Kınnap Otu-Esrar Otu |
194. KEME Domalan-Domuz Elması |
195. KENGER Dikenli Ot-Dağların Balı-Meryem Ana Dikeni-Yabani Enginar |
196. KEPEK Rozman-Furfur |
197. KEREVİZ Bendik-Tatlı Gerdane |
198. KESTANE Karakaçak-Karakı llı-Karakat |
199. KETEN TOHUMU Zeyrek-Kırbaş Tohumu |
200. KINA Kına Yaprağı |
201. KINAKINA Kınakına Kabuğu-Sıtma Kabuğu |
202. KİLERMENİ Yoşa-Kırmızı Kil |
203. KIRKDAMAR OTU Zenberek Otu-At Kuyruğu-Boğumcul otu |
204. KIRLANGIÇ OTU Temre Otu |
205. KIRMIZI BİBER Hint Biberi-İsot-Maraş Biberi |
206. KISAMAHMUT OTU Dalak Otu-Meşecik-Acı yavşan Otu-Yer elması |
207. KIZILCIK MEYVESİ Erkek Kızılcık |
208. KİMYON Zira-Kemmon- Acem Kimyon |
209. KİRAZ AĞACI Kiraz Zamkı |
210. KİŞNİŞ Küzbara-Aşotu- Kinzi-Yumurcak |
211. KİTRE Geven Balı-Pus Geveni |
212. KOYUNOTU Kızılyaprak-Kaşı k Otu-Fıtık Otu |
213. KOCAYEMİŞ Kocayemiş-Ayı Üzümü-Sapanca Çayı-Hoca Yemişi -Trabzon Kirazı |
214. KÖKNAR AĞACI Mezda-Mezdeki- Mezleği |
215. KÖPEK ÜZÜMÜ İt Üzümü-Huzuma-Tilki Üzümü |
216. KUDRET HELVASI Dış Budak Reçinesi |
217. KÜKÜRT Lüle Kükürt-Kükürt Çiçeği |
218. KUDRET NARI Acaip Elması-Papara- Muazzez Elma |
219. KURT PENÇESİ Çoban Ekmeği-Yılan Kökü-Kurtluca-Çı yancık |
220. KURTLUCA KÖKÜ Kutlucan-Saçaklı Kurtluca |
221. KUŞBURNU Gül Elması-İt Burnu-Gül Burnu-Yaban Gülü |
222. KUŞKONMAZ Acıot-Kırgın Otu |
223. KUŞOTU Serçe Otu-Serçe Dili |
224. KUZU KULAĞI Ekşi Kulak-Ebem Ekşisi |
225. LABADA Düvelek-Efelek- Avelik |
226. LADEN Yapraklı Laden |
227. LAHANA Kelem |
228. LALE ÇİÇEĞİ VE SOĞANI Yabani Şebboy-Lale Fidanı- |
229. LAVANTA Güve Çiçeği |
230. LEYLAK Leylak |
231. LİMON Limon |
232. MADIMAK Madımak |
233. MAHLEP Melem-Mehlep |
234. MAHMUDE Bingöz Otu |
235. MANDALİNA Mandalina |
236. MANTAR Mantar |
237. MALTA ERİĞİ Yeni Dünya |
238. MARUL VE TOHUMU Yağlı Marul-Bostan Marulu |
239. MAYASIL OTU Ekzama Otu-Mayasıl Otu |
240. MAYDANOZ Maydanoz |
241. MAZI Mazı |
242. MELİSA YAPRAĞI Turunç Otu-Oğul Otu-Limon Kokulu Melisa |
243. MELEK OTU Kutsal Ruh Otu-Melaike Otu |
244. MENEKŞE ÇİÇEĞİ Kokulu Menekşe-Hercai Menekşe-Benevş e |
245. MERCAN KÖŞK İzmir Kekiği-Güve Otu-Macuran Çiçeği-Güve Otu |
246. MERSİN AĞACI Murt-Bahar-Yabani Mersin |
247. MERCİMEK Mercimek-Merdü mek-Kırmızı, Sarı,Yeşil Mercimek |
248. MEŞE PALAMUDU Meşe Kozası-Pelit- Palut |
249. MEYAN KÖKÜ Pıyan-Bıyan Kökü-Ayıkulağı-Tatlı Kök |
250. MİNE ÇİÇEĞİ Güvercin Otu-Kan Otu |
251. MISIR VE PÜSKÜLÜ Mısır-Lazut-Darı |
252. MİSK SOĞANI Koyun Otu |
253. MİSK Miski Anber |
254. MİSVAK Diş Ağacı-Diş Parlayıcı |
255. MUŞMULA Döngel-Beşbıyık- Gelin Boğan-İzgil |
256. MÜBAREK DİKENİ Bostan Otu-Şevhet-İ Bostan |
257. MÜHRÜ SÜLEYMAN Boğumluca Kökü-Dolama Otu |
258. MÜRVER ÇİÇEĞİ Azı Otu-Yabani Mürver-Kara Mürver-Patlangıç |
259. MUZ Muz |
260. NANE Mentollü Nane-Yabani Nane |
261. NAR AĞACI Nar-Ekşinar |
262. NERGİS ÇİÇEĞİ Nergis-Zeren |
263. NEVRUZ ÇİÇEĞİ Yabani Keten-Yabani Aslan Ağzı |
264. NİLÜFER Nilüfer-Su Zambağı |
265. NİŞASTA Nişasta |
266. NOHUT Külür-Dağ Nohutu-Kara Nohut |
267. ÖKSE OTU Burç Ağacı-Gökçe Otu Ağacı |
268. ÖKSÜRÜK OTU Farfara Otu-Kovalak- Suladık Otu |
269. OKİLAPTUS YAPRAĞI Sıtma Ağacı-Sulrata Ağacı |
270. ÖD AĞACI Hindistan Ağacı-Ud Hindi |
271. OĞUL OTU Limon Otu-Kokan Ot-Melisa |
272. PANCAR Dağ-Kırmızı Pancar-Şekerpancarı -Yabani Pancar |
273. PAMUK Beyaz Altın |
274. PALAMUT AĞACI Pelit-Meşe Palamudu-Penar- Sindiryan |
275. PAPATES Kunpir-Kartol |
276. PATLICAN Patlıcan-Banadura |
277. PAPATYA Kelkız Çiçeği-Babunç-Koyun Gözü |
278. PAZI Pezik-Sılkıya- Dag |
279. PELENSEK AĞACI Pelensek Yağı |
280. PELİN OTU Acı Pelin-Akpelin- Sıtma Otu-Acı Ot |
281. PEKMEZ Pekmez-Çakır |
282. PEYGAMBE ÇİÇEĞİ Çoban Dikeni-Kutsal Çiçek-Mavi Kantaron |
283. PEYNİR Peynir |
284. PITRAK Dikenli Sırınca Otu-Büyük Pıtrak |
285. PIRASA Pırasa |
286. PİRİNÇ Pirinç |
287. POLEN Arı Polani-Çiçek Poleni |
288. PORTAKAL Portakal |
289. REYHAN Fesleğen-Reyhan |
290. RAVENT Ravendi Cini-Ravendi Hindi-Işkın-Ravendiye |
291. RAZİYANE Ezerte-Mayana- Rezene-Tatlı Anason |
292. ROKA Circir-Kekeş |
293. SABUNOTU Sabunotu |
294. SAFRAN Safran-Misk- i Saferan-Sarı Safran |
295. SAKIZ Mastık-Mestika- Mastika |
296. SAHLEP Tek Çilekli Sahlep-İt Kaşarı-Tilki Husyesi-Çayır Otu-Çam Çiçeği |
297. SANDOLAS AĞACI SAKIZI Sondurak Ağacı |
298. SANDAL AĞACI Davulga-Sandal Otu-Kolanga |
299. SANTRAL ODUNU Aksandal-Sarı Sandal |
300. SAPARNA Melevcan-Diken Otu |
301. SARMAŞIK Sarmaşık-Yer Sarmaşığı-Bağ Sarmaşığı |
302. SARIMSAK OTU Yer Palamudu-Kurtluca Kökü |
303. SARI SABIR Öd Ağacı-Sarı Sabır |
304. SARI HALLE Sarı Halle |
305. SATER Zahter-İnce Kekik-Geyik Otu |
306. SEDEF OTU Kokar Sedef-Bahçe Sedefi |
307. SERVİ KOZASI Selvi Ağacı |
308. SEMİZOTU Semizotu |
309. SIĞIR DİLİ İnek Dili-Sığır Dili |
310. SIĞIR KUYRUĞU Ayı Otu-Sığır Dili Çiçeği |
311. SIRACA OT Çorak Otu-Yapışkan Ot-Pıtrak Otu-Sırça Otu |
312. SİNAMEKİ Sinameki Yaprağı |
313. SİNİRLİ OT Ateş Yaprağı-Boğa Yaprağı |
314. SİRKE Sirke |
315. SOĞAN Pıvaz-Basaliye |
316. SOYA FASÜLYESİ Soya |
317. SÖĞÜT AĞACI Yüksek Söğüt-Gevrek Söğüt-Salkım Söğüt |
318. SUMAK Teti-Tırımlı-Tetere |
319. SUSAM Küncü-Beyaz Çörek Otu |
320. SU TERESİ Acı Gerdeme-Kerdeme- Kar Dumanı-Sezap |
321. SÜNBÜL Sünbül |
322. SÜPÜRGE OTU Kuş Yemi-Funda |
323. SÜSEN KÖKÜ İris Kökü-Menekşe Kökü-Zanbak |
324. SÜTLEĞEN OTU Sebrem-Neblut Otu-Sütlüce Ot |
325. SÜT OTU Süt Otu |
326. SÜT Süt |
327. ŞAHDERE OTU Sarılık Otu-Eşek Gülü-Tilki Kişnişi |
328. ŞAKAYIK KÖKÜ Ayı Gülü-Eşek Gülü-Bocur |
329. ŞALGAM Tatlı Turp |
330. ŞEBBOY Şebboy |
331. ŞEFTALİ Şeftali |
332. ŞERBETÇİ OTU Bira Otu-Maya Otu-Ömer Otu |
333. ŞEYTAN TERSİ Hıl Tıt-Şeytan Pisliği |
334. ŞEVKET-İ BOSTAN Mübarek Deve Dikeni |
335. ŞİMŞİR AĞACI Şimşir Ağacı |
336. TAFLAN Tatlı Kabak-Laz Kirazı-Koca Yemiş |
337. TARÇIN Tatlı Kabuk-Boru Tarçın |
338. TATULA Boru Çiçeği-Sihirbaz Otu-Bengildek- Eşek Hıyarı-Kusturucu Ceviz- Şeytan Elması |
339. TARHUN Dargun-Aşotu |
340. TAVŞANCIL OTU Göz Pıtırağı-Köpek Dili-Domuz Turpu-Buhuru Meryem-Yer Soğanı-Topalak |
341. TEKE SAKALI Keçi Sakalı |
342. TERE OTU Baharlı Tere |
343. TİLKİ KUYRUĞU Zenberek Otu-Beygir Kuyruğu |
344. TURP VE TURP OTU Fındık Turpu-Beyaz Turp |
345. TÜTÜN YAPRAĞI Tütün Yaprağı |
346. TURUNÇ Turunç |
347. ÜVEZ İvezi-Övez |
348. TUZ Tuz |
349. ÜZERLİK Mahmur Çiçeği-Hermet-Yabani Sedef Otu-Nazar Otu |
350. ÜZÜM Üzüm |
351. VANİLYA Vanilin-Çubuk Vanilya |
352. VİŞNE Ekşi Kiraz |
353. YABAN ARMUDU Ahlat-Dağ Armudu |
354. YARPUZ Tüylü Nane-Habak-Avş an Otu |
355. YAVŞAN OTU Poyavşan-Meryem Hort.Orapa-Avrupa Çayı |
356. YALANCI BİBER Kırmızı Yeşil Karabiber |
357. YAPIŞKAN OT Duvar Fesleğeni-Bere Otu |
358. YEMLİK Yolyemiği-Dağ Yemliği-Çay Yemliği |
359. YASEMİN Sarı Yasemin-Beyaz Yasemin |
360. YENİ BAHAR Jamaika Biberi |
361. YER ELMASI Yer Elması |
362. YUMURTA Yumurta |
363. YILAN YASTIĞI Yılan Bıçağı-Yılan Ekmeği-Buzağı Otu-Eşek Kulağı-Fil Kulağı-Dana Ayağı |
364. YULAF Yulaf |
365. YÜKSÜK OTU Arı Kovanı-Mayasıl Otu-Kadın Parmağı |
366. YONCA Üçgül-Küsne-Kelebek Otu |
367. YOSUN Ketencik |
368. YAKI OTU Mera Gülü-Kutsal Defne |
369. ZAKKUM Zıkkım-Agu Ağacı-Kan Ağacı |
370. ZANBAK Ak Zanbak-Misk Zanbak |
371. ZIRNIK Kıl Dökme Tozu |
372. ZENCEFİL Ak Zencefil-Beyaz Kök-Acı Kök |
373. ZERDEÇAL Hintsafranı-Sarı Boya-Zerdeçöp |
374. ZEYTİN AĞACI Zeytin |
|
||
KANSERE KARŞI KULLANILAN YİYECEKLER, İÇERİKLERİ VE FAYDALARI |
||
FİTOKİMYASALLAR |
KAYNAKLAR |
FAYDALARI |
Karotenoidler Beta Karoten Lutein Likopen Zeaksantin |
Kırmızı, turuncu, yeşil meyve ve sebzeler: Brokoli, Havuç, Pişirilmiş domates, lifli yeşillikler, tatlı patates, bal kabağı, kayısı, Cep kavunu (cantaloupe), portakal ve kavun. |
Kanser, Kalp hastalıkları ve Görme bozukluklarını (macular degeneration) engeller. Bir antioksidan olarak göreve alarak bağışıklık sistemini dengeler. |
Flavonoidler Antosiyaninler Hesperidin Kuersetin Rutin |
Elma, Çikolata, Turunçgiller, Kahve, Kuru fasülye, hububat, üzüm, yeşil çay, Bitkilerin çoğu, Soğan, Soya. |
Bağışıklık sistemine yardımcı olmak için tümörleri ve iltihap oluşumunu baskılar. Kan pıhtılaşmasını engeller. |
İnositol Fitik Asit |
Fındık, soya fasülyesi, Mısır kepeği, Yulaf kepeği, Pirinç kepeği, buğday kepeği, Çavdar kepeği. |
Bir antioksidan gibi davranarak hücre büyümesini engeller. |
Izoflavonlar Daidzein Genistein |
Alfalfa, soya fasülyesi ve soya ürünleri. |
Tümörlerin büyümesini baskılar, Kansere neden olan hormaların üretimini sınırlandırır, antioksidan vazifesi görür. |
İzotiyosiyanatlar |
Turpgiller: Brokoli, Lahana, Kara lahana, kale, Karnabahar, Brüksel Lahanası. |
Kansere neden olanları zehirsizleştirir, kanserojenleri bloke eder ve tümör büyümesini engeller. |
Lignanlar |
Kuşkonmaz, arpa, Brokoli, Havuç, Keten tohumu, Sarımsak, Baklagiller, fındık, Yulaf, Tohumlar ve buğday. |
Antioksidan özellikler gösterirler, Zararlı östrojen seviyesini düşürür ve kanserle ilişklili olan hormonların engellenmesinde yardımcı olur.. |
Polifenoller Ellajik Asit Resveratrol |
Elma, Mor meyveler, Turunçgiller, Yeşil çay, Üzüm, Yer fıstığı, Buğdaygiller. |
Kanserle savaşan enzimleri aktive ederek kanser hücresinin form değiştirmesini engeller, İltihabı durdurur ve bir antioksidan gibi davranır. |
Saponinler |
Alfalfa, Kuşkonmaz, Nohut, Hibiskus, esmer suyosunu, Fındık, Yulaf, soya fasülyesi. |
Kolestrol seviyesini düzenler, Bağışıklık sistemini uyarır, Kalp hastalıklarını ve bazı kanser türlerini engeller. |
Terpenler |
Kiraz, Vişne, Turunçgillerin kabuğu, biberiye. |
Antioksidandır. Kansere neden olan bileşikleri bloke eder. Kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatır ve Bağışıklık sistemini güçlendirir. |
Isırgan otu Urtica dioica L. (Urticaceae) ailesine mensup olup karbonik, kafeik, kafeoilmalik, klorojenik, formik, silisik, sitrik, fumarik, gıliserik, malik, oksalik, fosforik, kuinik, suksinik, treonik ve treono–1,4–lakton asitlerini; asetilkolin, betain, kolin, lesitin, histamin, serotonin ve glikoprotein aminlerini; izoramnetin, kamferol, kuersetin gibi flovonol glikozitlerini; kalsiyum, potasyum ve silisyum gibi mineralleri (%20’den fazla mineral ihtiva eder); çeşitli lignanları, kolin asetiltransferaz, skopoletin, β-sitosterol, tanenleri içermektedir. Özellikle kök altı izolektin, kumarin, triterpen ve fenilpropan yönünden zengin bir bileşime sahiptir. Isırgan otu (ot ve yaprak), doğal bir gıda kaynağı olarak Avrupa Konseyi tarafından kabul edilmiştir9 . Isırgan, ABD’de kullanımı emniyetli bir bitki olarak Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından listelenmiştir10. Isırgan otu (Urticaceae) Türkiye’nin birçok yerinde yabani olarak yetişen bir bitkidir. Türkiye’deki en sık görülen türü Urtica dioica’dır. Isırgan otunun antihemorajik ve hipoglisemik özelliklere sahip olduğu belirtilmiştir. Geleneksel olarak, uterin kanama, deri döküntüleri, bebeklik egzaması ile psikojenik egzama, burun kanaması ve özellikle sinir egzaması için kullanılmıştır. Monograf Komisyonu, romatizmal hastalıklar için destekleyici tedavi olarak ısırgan yaprağının, alt üriner sistem tedavisinde ve prostat büyümesi için ise ısırgan kökünün kullanımını onaylamıştır.
Ürtiker Hipokrat zamanından beri bilinmektedir. Bu terimin ısırgan otundan (Urtica urens) kaynaklandığı kabul edilmektedir. İlk kez 1882 yılında “Quincke ödemi” olarak isimlendirilmiş ve “can sıkıcı bir problem” olarak tanımlanmıştır. İmmünolojide belirgin ilerlemelere ve ürtiker formları hakkında artan bilgilere rağmen, halen “can sıkıcı bir problem” olmaya devam etmektedir.
Ürtiker kaşıntılı, deriden kabarık, ödemli plak ya da papüllerle karakterizedir. Altı haftadan kısa sürerse “akut ürtiker”, 6 haftadan uzun sürerse “kronik ürtiker” adı verilir. Lezyonlar derin dermis, subkutis veya mukozalarda meydana gelirse “Anjioödem” adını alır. Deriye temas eden maddelerle immünolojik veya non-immünolojik mekanizmayla oluşan kontakt dermatitte ısırgan yaprağı çok alerjen bir yapı gösterir. Bu tip ürtiker, genellikle fizik etkene maruz kaldıktan birkaç dakika ile yarım saat sonra meydana gelir ve en geç 1 saat içinde geriler. Lezyonlar kaşıntılıdır. Isırgan yaprağında bulunan asetilkolin ve histamin-glandüler tüyler deri ile temasa maruz kalındığında tahriş edici özelliktedir. Yapılan bir çalışmada; altı kişide ısırgan sokmaları proinflamatuvar aktivite ön farmakolojik analizini takiben, ısırganla temastan sonraki 5 dakika ve 12 saat içinde mononükleer hücreler, polimorfonükleer hücreler ve mast hücrelerinin hücresel yanıtı incelenmiştir. On ikinci saatte sadece mast hücrelerinin önemli ölçüde arttığı tespit edilmiştir. Isırgan özünün rat mast hücrelerinden in vitro histamin salınımına neden olmadığı görülmüştür. Başka bir çalışmada ısırgan tüyleri çıkarılmış ve deiyonize suyun içerisinde bırakılmıştır. Santrifüj sonrasında süpernatantlar yüksek performanslı sıvı kromatografi (HPLC), enzimatik analiz ve/veya davranış analizine tabi tutulmuştur. Sonuç olarak etkili olan tüylerin önemli bileşenlerinin histamin, okzalik asit ve tartarik asit olduğu, ısırgan tüylerindeki uzun süreli ağrının oksalik ve tartarik asit sayesinde olduğu belirlenmiştir.
ISIRGAN OTUNUN ANTİHİSTAMİN ETKİSİ
Isırgan otu ile yapılan bazı çalışmalarda isim itibariyle ürtikeri anımsatan ısırganın aslında oral kullanımlarda anti-histaminik etki gösterdiği tespit edilmiştir. Yapılan bir çalışmada ısırgan otu yaprağı ekstresinin, hem lipooksijenaz hem de siklooksijenaz aktivitesini inhibe ettiği gösterilmiştir. Lipooksijenaz ve siklooksijenaz araşidonik asitin prostaglandinlere ve lökotrienlere dönüşümünden sorumludurlar. Bu durumun, muhtemelen oral olarak ısırgan yapraklarından alınan histaminin olumsuz geri dönüşüm (negative feed-back) etkisinden kaynaklandığı düşünülmüştür. Bu sayede alerjik reaksiyonlar rahatlamıştır. Bir diğer çalışmada ise ısırgan özünün, saman nezlesi semptomlarına neden olan histamin reseptörlerinin ve mast hücrelerinin uyarımını engellediği tespit edilmiştir. Isırgan özü, siklooksijenaz-1 (COX-1), siklooksijenaz-2 (COX-2) ve Hematopoetik Prostaglandin D2 sentaz (HPGDS), pro-inflamatuvar yolların merkezi enzimlerini engelleme yoluyla prostaglandin oluşumunu durdurmaktadır.
Isırgan, ürtiker ve alerji vakalarında geçmişten beri sebepler listesinin başında yer alan bir bitki olmuştur. Deri ile temas halinde alerjen özellik gösterdiği tespit edilen ısırganın oral kullanımlarda herhangi bir alerji göstermediği gibi aksine anti-histaminik etki gösterdiği son yapılan çalışmalarda tespit edilmiştir19. Her ne kadar literatürde ısırgan bitkisinin, bilinç durum değişikliği ve gecikmiş ciddi alerjik reaksiyonlara yol açtığı varsayılmakta ise de bu tespitlerin ısırgan otuna ait olduğu bile tespit edilmeden yapılmış bir çalışma olduğu görülmüştür.
Bitkisel İlaç ve Bitkisel Karışım
Bitkisel ilaç, ispençiyari veya müstahazar olarak hazırlanan, bitkiden elde edilen kimyasal saf maddelerdir. Piyasada bitkisel adı altında satılan haplar aslında ekstraksiyon ürünü olup kimyasal ilaç konumundadır. Bu maddeler aslında sağlık bakanlığı iznine tabidir. Bu maddeler elde edilmesi basit üretimi ucuz ve etkisi çok yüksektir. Dozları ayarlanamadığı için de kullanan kişilerde ağır yan etkiler görülmektedir. Bitkiden alkol ve alkol benzeri (etken maddeye özel çözücü) çözücü ile distile edilen bitkiden saf olarak elde edilen madde gerek molekül yapısında oluşan izomerler ile gerekse diğer tamamlayıcı maddelerin (fenoller, ketonlar, aldehitler, vs.) uzaklaştırılmasıyla saf hale gelir. Bu yönüyle bitkinin ham (işlenmemiş) halindeki yapısı değişmiş olur hem de miktarı çok yüksek olur. Örneğin 1 kg bitkideki etken madde miktarı 1-15 gr. iken 1 gramlık hap içerisinde bu madde 400-800mg ilave edebilmekteler. bir öğünde bitkiden alabileceğiniz etken madde miktarı en fazla 60 mg iken size her öğünde en azından 400 mg yüklenecek. Bununla birlikte yan etki oluşacak. Ekstraksiyon ürünleri saflaştırılmış kimyasal maddelerdir ve bunlar bitkisel tedavi olarak sunulamaz.
Bitkisel karışımlar ise miktarları fitoterapist veya herbalist dr. tarafından ayarlanmış ham bitkilerden elde edilen karışımlardır. Bu karışımlar tamamen bitkilerden hazırlanan karışımlardır. Bitkiler herhangi bir işleme tabi tutulmamıştır. Bilinçsiz kişilerin hazırlayacağı karışımlada bile görülebilecek en ağır yan etki alerji veya ishaldir. Ama Ekstraksiyon ürünlerinde ölüme varan yan etkiler görülebilmektedir.
Bundan ötürü ekstarksiyon ürünleri oldukça tehlikelidir. Rastgele kullanılmamalıdır. Özellikle bitkisel adı altında satılan ürünlere rağbet edilmemelidir. Bitkisel karışımlarda bitkinin doğadaki formu kullanılır yada bitkinin suyu yada yağı kullanılır. Bunlar vücudumuzun kolayca alıp kullanabileceği formlarıdır. Elbette bunlarında uzman kişilerin elinden geçmesi gerekmektedir. Uzman kişiler ise ya fitoterapist ya da herbalist olmak zorundadır.
Kişiye özel olan fitoterapi uzun bir eğitim sonrası yapılabilir.
Bitki isimleri |
Latinceleri |
Bitki isimleri |
Latinceleri |
Ada çayı |
Folium salviae |
Funda yaprağı |
Herba ericae |
Acı ağaç |
Lignum qassiae |
Gelincik çiçeği |
Flos rhocadas |
Alıç çiçeği |
Flos crataegi |
Gliserin |
Gliserol |
Altın otu |
Flos helichriysi |
Göztaşı (Bakır sülfat) |
Cupro sulfas |
Amber |
Ambia grisea |
Gül |
Flos rosae |
Amonyak |
Ammonium bi carbonas |
Günnük (Hunk) |
Gummi olibanum |
Anason |
Frucutus anisi |
Güvey feneri |
Fructus alkekengi |
Andız kökü |
Radix helenii |
Hardal tohumu |
Semen sinagis |
Arap zamkı |
Gummi arabicu |
Haşhaş tohumu |
Semen papauerus |
Ardıç katranı |
Pix juniperi |
Hatmi kökü |
Radix althaeae |
Ardıç meyvası |
Fructus juniperi |
Hatmi yapraği |
Folium althaeae |
Arpa |
Fructus hordei |
Hava civa kökü |
Radix alkannae |
Asilbent (Cavi) |
Gummi benzoc |
Havlıcan |
Rhizoma calami |
Asma yaprağı |
Folia vitis |
Havuç tohumu |
Fructus dauci |
At kestanesi |
Semen hippocastam |
Hazanbel (Eğir kökü) |
Rhizoma calami |
At kuyruğu |
Herba eguiseti |
Hıltan tohumu (Dişotu) |
Fructus ammi visnagae |
Avakado yaprağı |
Folium perseae |
Hıyar tohumu |
Semen cucumeris |
Ayrık otu |
Rhizoma graminis |
Hıyarı çermi |
Fructus cassiae fistulae |
Ayva çekirdeği |
Semen cydoneiae |
Hindiba kökü |
Radix cichorii |
Ayva yaprağı |
Folium cydoniae |
Hindiba |
Folium cichorii |
Badem (Acı) |
Semen amygdali amarum |
Hindistan cev. (tane) |
Semen myristicae |
Balmumu |
Cera flava |
Hünnap |
Fructus jujubae |
Bespase |
Macis |
Ihlamur çiçeği |
Flos tiliae |
Biberiye |
Folium rosmarini |
Isırgan kökü |
Radix urticae |
Boy otu (Çemen) |
Semen feoenu gracci |
Isırgan tohumu |
Semen urticae |
Böğürtlen kökü |
Radix rubi |
Isırgan yaprağı |
Folium urticae |
Böğürtlen otu |
Folium rubi |
Ispanak tohumu |
Semen spinaciae |
Buhur |
Styrax liguidus |
Işkın kökü |
Rhizoma rhei ribi |
Burçak |
Semen lathyri |
İğde yaprağı |
Folium caricae |
Centiyane kökü |
Radix gentianae |
İncir yaprağı |
Folia caricae |
Ceviz yağı |
Oleum juglandis |
Jelatin |
Agar gelore |
Ceviz yaprağı |
Folium juglandis |
Kabak çekirdeği |
Semen cucurbitae |
Cin elması (Akdarı) |
Sorghum bicolor |
Kabak lifi |
Fructus luffae |
Civan perçemi |
Herba mille folii |
Kabartma tozu |
Potassi bitartras |
Çadır uşağı |
Gummi ammoniacum |
Kafur |
Camphora |
Çam katranı |
Pix liguidus |
Kahve |
Fructus cradamomi |
Çam sakızı |
Terebenthina communişs |
Kantaron otu |
Herba hiperici |
Çedene sakızı |
Terebenthina chia |
Kara sakız (paket) |
Pix atra |
Çay |
Folium theae |
Karabiber (kırmızı) |
Fructus piperis rhado |
Çekem meyvası |
Fructus visci |
Karabiber (siyah) |
Fructus piperis nigri |
Çedene |
Fructus pistaciae |
Karabiber (yeşil) |
Fructus piperis chlora |
Çin anasonu |
Fructus anisi stellati |
Karahalile |
Fructus myrobalamus |
Çivit |
Indicum |
Karanfil |
Flos caryophylli |
Çiriş kökü |
Radix eremuri |
Kardeş kanı |
Sanguis draconis |
Çörek otu |
Semen nigella |
Kebabiye |
Fructus cubebae |
Çöven kökü |
Radix eremuri |
Keçi boynuzu |
Fructus ceratoniae |
Damla sakızı (mesteki) |
Gummi mastix |
Kedi otu kökü |
Radix valerianae |
Darül filfil |
Fructus piperis longi |
Kekik |
Herba origanum |
Defne yaprağı |
Fructus lauri |
Kiraz çöpü |
Stipites cerasorum |
Düğün çiçeği otu |
Herba ranunculus |
Kepek |
Furtur |
Demirci dikeni |
Fructus tribuli |
Kenevir (Kendir) toh. |
Fructus cannabis |
Deniz kadayıfı |
Carrageen |
Keraviye |
Fructus carvi |
Dere otu tohumu |
Fructus anethi |
Kereviz tohumu |
Fructus apii |
Deve dikeni tohumu |
Semen cardui |
Keten toh. (zegerek) |
Semen lini |
Diş otu (Hıltan) |
Fructus Ammivisnagae |
Keten tohumu yağı |
Oleum lini |
Dişbudak yaprağı |
Folium excel |
Kına yaprağı |
Folium lawsoniae |
Ebemgümeci |
Folium malvae |
Kına kına kabuğu |
Cortex chinae |
Engerek otu |
Herba echium |
Kimyon |
Fructus cumini |
Enginar yaprağı |
Folium cynarae |
Şahtere otu |
Herba fumariae |
Elma yağı |
Oleum salviae |
Şalgam tohumu |
Semen rapae |
Fesleğen |
Herba baulici |
Şeytan tersi |
Gummi asafoetida |
Kişniş |
Fructus coriandri |
Kırlangıç otu |
Herba chelidonii |
Kitre |
Gummi tragacanihae |
Kırmızı biber toz |
Fructus cupsici |
Kurşun tozu |
Plumbum acetas |
Kavak tomurcuğu |
Gemma papuli |
Kunduz kökü |
Rhşzoma venatri |
Tarhun |
Herba dracunculi |
Kuşburnu |
Fructus cynobati |
Tarçın (kabuk) |
Cortex cinnamomi |
Kükürt (kükürt çiçeği) |
Sulfur sublimatum |
Tere tohumu |
Semen lepidium |
Limon kabuğu |
Cortex citri |
Turp tohumu |
Semen raphani |
Lahana tohumu |
Semen brassicae |
Udi hindi |
Kustul bahr |
Lavanta çiçeği |
Flos lavandulac |
Üzerlik tohumu |
Semen pegani |
Limon tuzu |
Sodii citras |
Vanilya |
Vanillae |
Mahlep |
Semen pruni mahaleb |
Vazelin |
Vaselimum album |
Menengiç sakızı |
Terebenthina chia |
Yahudi baklası |
Semen lupini |
Marul tohumu |
Semen lactucae |
Yarpuz |
Herba methae pulegiunum |
Menekşe otu |
Herba violac |
Yeni bahar |
Fructus pimentae |
Mersin yaprağı |
Folium myrti |
Yulaf |
Fructus avenae |
Meşe mazısı |
Gallae quereinae |
Yosun (yeşil) |
Chlorophyta |
Meyan balı |
Radix liquiritiae |
Zencefil |
Rhizoma zingiberis |
Meyan kökü |
Radix liquiritiae |
Zerdeçal |
Rhizoma curcuma |
Mısır nişastası |
Amylum maydis |
Zeytin yaprağı |
Folium olivarunm |
Mısır püskülü |
Stylus maydis |
Zırnık |
Sodii arsenas |
Misk |
Moschus |
Zulumba |
Rhizoma zedoariae |
Misvak |
Stipites salvadorae |
|
|
Mürsafi |
Gummi myrrhae |
|
|
Mürver çiçeği |
Flos sambuci |
|
|
Nane |
Folium menthae |
|
|
Nar çiçeği |
Flos granati |
|
|
Nar kabuğu |
Cortex granati fructusum |
|
|
Nişadır |
Ammonium cloride |
|
|
Oğul otu |
Folium melissae |
|
|
Ökalptus yaprağı |
Folium eucalypti |
|
|
Öd ağacı |
Agallochum officinale |
|
|
Ökse otu |
Herba visci |
|
|
Pağa yaprağı (Sinirli ot) |
Folium plantaginis |
|
|
Papatya |
Flos chmoniillae |
|
|
Pelin otu |
Herba absinthii |
|
|
Pelesenk yağı |
Oleum guaiaci |
|
|
Peygamber çiçeği |
Flos cyani |
|
|
Portakal kabuğu |
Cortex aurantii |
|
|
Ravent |
Rhizoma rhetisinensis |
|
|
Reçine |
Terebenthina cominis |
|
|
Rezene |
Fructus Foenicuii |
|
|
Safran |
Stigmata croci |
|
|
Sakız ağacı yaprağı |
Folium mastix |
|
|
Salep |
Tuber salep |
|
|
Sandaloz sakızı |
Gummi sandaroz |
|
|
Sarı halile |
Fructus myrobalamus cibrinae |
|
|
Sarı sabır |
Aloe vera |
|
|
Sarımsak |
Bulbus allii |
|
|
Servi kozalağı |
Fructus cupressi |
|
|
Sığır dili (tort) |
Herba anchusae |
|
|
Sığır kuyruğu çiçeği |
Flos verbasci |
|
|
Sığala yağı |
Styrax liguidus |
|
|
Sinameki yaprağı |
Folium sennae |
|
|
Soğan tohumu |
Semen allii cepae |
|
|
Söğüt kabuğu |
Cartex salicis |
|
|
Soya fasülyesi |
Soja hispida |
|
|
Sütleğen otu |
Herba euphorbiae |
|
|
Sumak (meyvası) |
Fructus rhois |
|
|
Sumak (yaprak) |
Folium rhois |
|
|
Susam (beyaz) |
Fructus sesani |
|
|
Susam yağı |
Oleum sesami |
BİTKİLERİN ETKİ MEKANİZMASI
Bitkisel droglarda bulunan etkili bileşiklerin hastalıkları iyi etmekte gösterdikleri etki mekanizması çok değişik ve karmaşık olması nedeniyle henüz tam olarak bilinmemekle beraber bir fizikokimyasal olaylar topluluğu olduğu, burada özellikle enzim sistemlerinin rol aldığı anlaşılmıştır. Etki; drogun taşıdığı etkili maddeye, miktarına, alan organizmanın fiziksel yapısına, etkili maddeye karşı olan tepkisine, ilaç şekline, veriliş yoluna vs. bağlı olarak meydana gelmektedir.İstenen etkiyi elde etmek için genellikle küçük dozlardan başlamak, istenen etki elde edildiği zaman hastalık belirtileri kayboluncaya kadar devam etmek, kusma, ishal, baş dönmesi gibi zehirlenme veya yan etki belirtileri görülür görülmez ilacı kesmek pratikte kullanılması uygun bir yoldur.
Etkili bileşik kan yoluyla dağılarak doku hücreleri ile temasa geçer. Hücre ile temasa geçen etkili bileşik tesirini hücre zarı veya içindeki enzimler üzerinde gösterir. Hücre fonksiyonları enzimlerin etkisi ile yürüdüğü için, enzimler üzerindeki etkiler sonuç olarak hücre fonksiyonları üzerinde ortaya çıkar. Etkili bileşik hücre fonksiyonunu artırır veya azaltır. Hücre fonksiyonlarını arttıran bileşiklere “uyarıcı”, azaltan bileşiklere “yatıştırıcı” denilmektedir. Organizmada meydana gelmiş olan patolojik bir fonksiyon değişikliğini, tekrar normal duruma döndürebilme yeteneğine etkili maddenin “tedavi etkisi” denilir. Bu etki drogun belirli bir miktarı ile elde edilebilir. Bu miktara “efektif doz” veya “tedavi dozu” denilir. Etkili bileşikten daha yüksek miktarlarda alındığında maddenin “toksik etki”’si görülmeye başlar. Toksik etkinin görülmesini meydana getiren miktarların üzerindeki dozlar ölüm meydana getirebilir. Ölüm meydana getiren miktara ise “letal doz” denir. Bitkisel droglarda, etkili saf bileşiklere oranla, efektif doz ile letal doz arasındaki mesafe, oldukça geniştir. Bu nedenle bitkisel droglar ile zehirlenerek ölüm ihtimali saf etkili maddelere oranla çok daha azdır. Bu da halk arasında, etkili madde yerine, bitkisel drogların kullanılmasının daha uygun olacağının bir nedenini ortaya koyar.
BİTKİLERİN KORTİZOL ETKİSİ
Bitkilerin kortizon ihtiva eden türleri aynı kortizon gibi çalışarak fosfolipaz A2 aktivitesini inhibe eder ve böylece prostaglandinlerin öncül maddesi olan araşidonik asit bağlanamaz. Benzer şekilde uygun seçilen antienflamatuvar (iltihap giderici) ve analjezik (ağrı kesici) gibi steroid olmayan maddeleri ihtiva eden bitkiler prostaglandin endoperoksit sentaz’ı inhibe ederler ve böylece PGG2 ve PGH2 gibi ana prostaglandinlerin sentezini önlerler.
Çörekotunun Tarihçesi
Çörekotu çok eskiden beri bilinen bir kültür bitkisi olup, ülkemizde, ekmek, çörek ve bazı peynir çeşitlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Hz. MUHAMMED (S.A.V.) ise hadislerinde "Çörekotuna kıymet verin, zira o ölümden başka her derde şifadır" buyurmuştur. Ortaçağ’ın başlarında çörekotu Avrupa ülkelerinde de önem kazanmış olup, Alman krallarından Büyük Karl ve Ludwig der Fromme 9. yüzyılda ülkelerinde çörekotu tarımı yapılmasını sağlamışlardır. 1031 yılında büyük Türk tıp bilgini ve filozofu İbn-i Sina eserlerinde tedavi edici çok yönlü etkilerini açıkladıktan sonra, çörekotu önemli bir tıbbi bitki olarak keşfedilmiştir. 18. yüzyıla kadar çörekotu halk arasında, kuduz ve yılan ısırmaları ile tümörlerin tedavisinde, antienflamatuvar (iltihap önleyici) ve süt artırıcı olmak üzere birçok amaçla kullanılmıştır. Ancak, batılı ülkelerde 200 yıl kadar unutulup, ihmal edildikten sonra, 20. yüzyılın sonunda bir tesadüf sonucu yeniden keşfedilmiştir.
Günümüzde Avrupa ve Amerika’da, veteriner ilaçları olarak da üretilmeye başlayan bitkisel ilaçlar, hayvanlarda özellikle koruma ve gelişimi artırma bakımından tercih edilen yan etkisiz maddeler olarak görülmektedir. Hayvanlarda görülen hastalıklara uygulanan geniş spektrumlu ilaçların hayvanların bünyelerinde birikim yaparak bunları tüketen insanları da etkilediği tespit edilmiştir. Bu etki, insanların bağışıklık sistemini olumsuz yönde etkilediği belirtilmiştir.
Genel Özellikleri
Çörekotunun genel özellikleri aşağıda verilmiştir.
Botanik sistematiği:
Aile: Ranunculaceae
Alt aile: Ranunculoideae
Cins: Nigelleae
Tür: Nigella sativa L.
Fiziksel Özellikleri:
Çörekotu Akdeniz bölgesinde yetişen boyu 3 mm.yi geçmeyen mor çenekli beyaz yapraklı tohumları siyah renkli bir bitkidir (Şekil 1.2.1, 1.2.2).
Bulunduğu bölgeler:
Çörekotu (Nigella sativa L.) Akdeniz bölgelerindeki ülkelerde (Mısır, Suriye, Türkiye) ve Hindistan da yetişmektedir.
Yetiştiği ortam:
Çörekotu, iyi bahçe toprağında ve güneşli bir bölgede daha iyi yetişmektedir. Sıklıkla işlenmiş toprakta verimi daha iyi olmaktadır. Özellikle batı Asya ve Hindistan’da yetişmektedir. Tohumları ve soğuk basınçta elde edilen yağı tüketilmektedir.
Biyokimyasal yapısı
Çörekotunun içerisinde: Alanin, arginin, askorbik–asit, asparagin, kampesterol, karvon, simen, sistin, dehidroaskorbik–asit, eikosadienoik–asit, glukoz, glutamik–asit, glisin, demir, izolösin, lösin, d–limonen, linoleik–asit, linolenik–asit, lipaz, lisin, metiyonin, miristik–asit, nigellin, nigellon, oleik–asit, palmitik–asit, fenilalanin, pitosteroller, potasyum, beta–sitosterol, alfa–spinasterol, stearik–asit, stigmasterol, tanen, tireonin, timohidrokuinon, timokuinon, tiriptofan, tirosin maddeleri tespit edilmiştir.
İçerdiği maddelerin gösterdiği farmakolojik etkileri
Çörekotu (Nigella sativa, L.), yaygın olarak siyah tohum veya siyah kimyon olarak bilinir. Geleneksel olarak Arap ülkelerinde, Hindistan’da, Avrupa’da, hem mutfaklarda hem de ilaç amaçlı kullanılmaktadır. Antibakteriyel, antifungal, antiviral, antiprotozoan, antihistaminik, antioksidan, antienflamatuvar ve immünostimulant özelliklere. Özellikle de astım, hipertansiyon, şeker (Tip II), enflamasyon, öksürük, bronşit, baş ağrısı, egzama, grip, ateş, baş dönmesi gibi birçok hastalıklarda kullanılmaktadır.
Halk arasında 2500 yıldan beri tanınan ve kullanılan çörekotu (Nigella sativa L.) üzerinde 1959 yılından itibaren uluslar arası düzeyde 200’den fazla araştırma yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda şimdiye kadar çörekotunda 100’den fazla madde tespit edilmiştir. Bu durum, çörekotunu doğal tedavi yöntemleri uygulayan hekimleri ilgi odağı haline getirmiştir.
Çörekotu yağının insan ve bazı hayvanlarda bağışıklık sistemi üzerine etkisi araştırılmış olmasına rağmen yapılan literatür incelemelerinde deriden sürme uygulamasıyla balıkların bağışıklık sistemine olan stimulan etkisinin tespit edilmediği görülmüştür.
İnsanlarda astım ve nörodermatit hastalarının çörekotu ile tedavisinde başarılı sonuç elde edilmesi, Almanya ve Amerika başta olmak üzere, dünyanın birçok yerinde çörekotunun etkileri ve etkili maddeleri üzerine araştırmalar başlatılmıştır. Çörekotunun antienflamatuvar, antialerjik, antibakteriyel, antimikotik, immünoregülator, antidiyabetik ve antiromatizmal etkileri olduğu bildirilmektedir. Son yıllarda çoğu ilaç firmaları çörekotu veya çörekotu yağını, içerdiği maddelerden dolayı tercih etmektedir. Bu maddeler antineoplastik (tümöre karşı), antibakteriyel, antifungal, antihelmintik etkilere sahipdir.
Çörekotunun uçucu yağının çeşitli reaksiyonlarda görev aldığı tespit edilmiştir. Bu görevler:
- Antihistaminik, antienflamatuvar, antienfektif özelliklere sahip olduğu ve bronko dilatasyon (damar genişletme) yaptığı,
- Kristalize nigellon’un histamin salınımını tetikleyici madde olarak bilinen protein kinaz C’yi inhibe ettiği,
- Esansiyel yağlarının bağışıklık sistemini dengelediği,
- Alerjik reaksiyonları regule ettiği,
- Metabolizmayı desteklediği, kolesterol ve şekeri düşürdüğü,
- Kemik iliğini uyararak interferon üretimini artırdığı,
- Eser elementlerin enzim reaksiyonları için elzem kofaktörler içerdiği belirlenmiştir.
Yan etkileri
Çörekotu tohumlarının ve yağının şimdiye kadar belirlenen herhangi bir yan etkisi tespit edilmemiştir. Yararları uzun dönemde ve düzenli olarak kullanılırsa görülebilir.
Çörekotu’nun içeriği
Çörekotunun protein içeriğinde 15 amino asit bulunur, 8 tanesi esansiyel olup, genelde kırmızı et ve balıkta mevcut olan arginin de mevcuttur. Karbonhidrat grubundan monosakkaridler ve nişasta olmayan polisakkaritlerde bulunmaktadır.
Çörekotunun (Nigella sativa L.) tohumlarında % 36–38 yağ, %20 protein, alkoloidler, saponin ve % 0,4–2,5 uçucu yağ vardır. Tespit edilen yağda, yağ asitlerinden, pek rastlanmayan araşidik ve eikosadienoik asitler vardır.
Uçucu yağ analizlerinde ise tyhmoquinone (% 27,8–57,0), p–simen (%7,1–15,5), karvakrol (% 5,8–11,6), t–anethol (% 0,25–2,3), 4–terpineol (% 2,0–6,6) ve longifolin (% 1,0–8,0), dört alkaloit; nigellisin, nigellidin , nigellimin ve N–oksit tespit edilmiştir.
Çörekotunun ihtiva ettiği maddelerin özellikleri
Vitamin A (Retinol)
Görme, büyüme ve yaşlanma etkilerini azaltan etkileri vardır. Kemik gelişimini, embriyonik gelişimi etkilemektedir. Antioksidan özelliğinden ötürü kanser gelişiminin önüne geçmektedir. Karotenoidler antioksidan aktivitesi yüksek maddelerdir. Retinolün eksikliğinde; iştahsızlık, gelişme durgunluğu, döl veriminde gerileme, ekzoftalmus, karında su toplanması, vücutta ödemlerin oluşması, böbrekte hemoraji ve pigmentasyon eksikliği gibi patolojik durumlar meydana gelmektedir.
Vitamin B1 (Tiyamin)
Enerji metabolizmasında ve sinir uyarımının başlatılmasında önemlidir. Eksikliğinde balıklarda kas ve görme yeteneğinde kayıplara neden olur. İnsektisit özeliği vardır. Tiyamin eksikliğinde; yüzme bozuklukları, iştahsızlık, sinir sistemi bozuklukları ve felç, beyin lezyonları, hava kesesinde aşırı şişme ya da büzülme görülmektedir. İlerlemiş halde ölümler meydana gelir. Aydınlanma süresi ve ışık şiddeti arttıkça bu bozukluklar artar. Bu bozukluklar Salmonid ve Cyprinidlerde sıkça rastlanmasının yanı sıra Ichtalurus punctatus, Pagrus major, Lates calcarifer ve Anguilla anguilla türlerinde görülmektedir.
Vitamin B2 (Riboflavin)
Karbonhidratlardan, yağ ve proteinlerden enerji salınımını sağlar. Kırmızı kan hücrelerinin bütünlüğünü sürdürmelerine yardımcı olur. Riboflavin sık sık görülen enfeksiyonlara ve karaciğer hastalıklarına karşı canlı organizmayı uzun süre korur. Vitamin B2 eksikliğinde; gökkuşağı alabalıklarında göz, burun deliklerinin dış kısımları ve operkulumda kanamalar meydana gelir. Gözlerin donuklaşması, bulanık görme, iriste renksizleşme, ışıktan kaçma, deride siyahlaşma ve yüzme bozuklukları görülmektedir. Ayrıca mortalite yükselir.
Vitamin B3 (Niyasin, Nikotinik asit)
Karbonhidrat ve yağlardan enerji salınımında ve protein metabolizmasında görev alır. Hormonların yapımına ve kırmızı kan hücrelerinin oluşumuna yardımcı olur. Niyasin eksikliğinde balıklarda; yüzme bozuklukları, bağırsak lezyonları, vücutta ödemler, kas spazmları, solungaç şişlikleri görülmektedir. Bunlara ilave olarak yayın balıklarında ışıktan kaçma, tetani ve uyuşukluk; çinok salmonlarında ise deri iltihaplanması görülmüştür. Salmonidlerde, Cyprinus carpio, Ichtalurus punctatus, Pagrus major, Anguilla japonica ve Silurus glanis türlerinde niyasin eksikliğine bağlı hastalıklar belirlenmiştir.
Vitamin C (Askorbik Asit)
Vücudun birçok fonksiyonunda çok önemli rollere sahiptir. Güçlü bir antioksidandır, DNA’nın oksidatif yıkımına karşı koruyucu özelliği vardır, yağların ve proteinlerin yapısına girer. Sinir sistemi transmitterlerinin ve hormonların yapısına girer. Bağışıklık sisteminin düzenli çalışmasını sağlar. Alınan C vitamini balıklarda yem alımını artırır. Eksikliğinde veya yetersizliğinde; lordosis, kıkırdak dokunun bozulması, deri, karaciğer, böbrek ve kaslarda hemorajiler, solungaç, yüzgeç, çene ve kılçıklarda anomaliler oluşur.
Kalsiyum
Kan pıhtılaşması, kas kasılması, enzim reaksiyonları, hücresel iletişim ve deri değişimlerinde rol oynar. Kemik ve dişlerin güçlenmesine yardım eder. Eksikliğinde iskelet sisteminde gelişememe, balıkların yumurta sayısında azalmalara neden olmaktadır Tuzlu sulardan tatlı sulara geçişte balıklar normal kalsiyum ihtiyacını, su içerisindeki kalsiyumu epitellerinden ve solungaçlarından alarak kullanabilmektedir.
Potasyum
Kan akışına, sinir hücrelerinin iletişimine yardım eder. Deniz balıklarının veya tatlı sulardan tuzlu sulara göç eden balıkların solungaç dokularında Na-K ATPaz enziminin aktivasyonu ile gerçekleşen adaptasyon işleminde rol alırlar. Ayrıca taşıdıkları iyonlar vasıtasıyla balık vücudunda elektrik yüklerinin dengelenmesi, hipertansiv özelliklerinden ötürü dolaşım sistemi ve böbreklerde etkindirler.
Demir
Demir, oksijenin akciğerlerden kan yolu ile dokulara taşınmasında kırmızı kan hücrelerinin hemoglobin proteininin yapısına girer. Benzer bir kas proteini olan miyoglobülin kas kasılmalarında ihtiva ettiği demir içerisinde depolamış olduğu oksijeni kullanır. Demir, birçok enzim için bir kofaktör olarak ve hücresel enerji üretimi için bulunmaz bir maddedir. Demir eksikliğinde genellikle balıklarda kansızlık ve kilo kaybı, anemi ve büyüme geriliği görülür görülür. Demir depoları tüketildiği zaman oksijen tutma kapasitesi azalır. Demir balıklarda oksidasyon/redüksiyon olaylarının bir kısmında elektron transportunda, bazı enzimlerin yapısında, oksijen taşınmasında rol oynar. Demir, solungaçlardan alınmasına karşın barsak mukozasından emilir.
Selenyum
Önemli bir ametal bir maddedir. Çoğu kanser tiplerine karşı tavsiye edilmektedir. Birçok proteinin fonksiyonu için önemlidir. Bunlardan biri glutatyon peroksidazdır. Bu enzim peroksitlerin hücrede meydana getirdiği yıkımı engellemede önemlidir. Selenyum, arsenik ve cıva gibi toksik maddeleri bağlayabilir. Selenyum eksikliğinde balıklarda kas güçsüzlüğü, kaslarda iltihaplanmaya ve kırmızı kan hücrelerinde kolay parçalanmaya neden olur.
Magnezyum
Çeşitli enzimlerin yapısı ile birleşerek enerji metabolizmasında görev alır. Protein sentezi ve nükleik asit sentezinde rol oynar. Eksikliğinde sindirim sistemi bozuklukları görülür. Kalsiyum seviyesini düzenler. Kalsiyum seviyesi ile magnezyum seviyesi doğru orantılıdır. Deniz balıklarının böbrekleri, alınan deniz suyundan çok güçlü magnezyum üretir. Tatlı su balıklarında uygulanan magnezyum belirli bir seviyeden sonra toksik etki göstermiştir. Özellikle kalsiyumca zengin olan sularda, tatlı suya adapte edilen alabalıkların Mg kanallarının, Mg/Zengin Ca adı verilen hücrelerce zenginleştiği tespit edilmiştir.
Çinko
Büyümede, iştahta, erkek cinsel özelliğin gelişiminde, deri sağlığında, zihinsel aktivitede, yaraların iyileşmesinde ve bağışıklık sisteminin fonksiyonlarında önemli rollere sahiptir. Çinko çoğu enzim için bir kofaktördür ki bu enzimler karbonhidrat, yağ ve nükleik asit (DNA gibi) metabolizmasında rol oynar. Çinko, membranların ve hücre bileşenlerinin stabilizasyonunda işlevseldir. Karbonhidrat ve lipit gibi makro moleküllerin sentezi ve yıkımı ile ilgili bazı enzimlerin bileşenidir. Çinko ve mangan eksikliğinde balıkların gelişiminde yavaşlama görülmektedir.
İLAÇ YAPIMINDA KULLANILAN BİTKİSEL DROGLAR
Tıbbi bitki, ilaç yapımında kullanılan bitkilere verilen genel bir isimdir. Bir bitkinin tümü taze veya kurutulmuş halde ilaç yapımında kullanılabileceği gibi, bitkinin bir veya birkaç organı veya kısmı da aynı amaçla kullanılabilir. Bunun için bitkinin hangi organının kullanıldığının da belirtilmesi gerekir. Bu nedenle raporda bitkilerin sadece Türkçe isimleri değil, Latince bilimsel isimleri de verilmelidir. Bir bitkinin ilaç olarak kullanılacak kısmı drog olarak tanımlanır. Bazı ülkelerde “drog” (drogue-drug) sözcüğü sadece bitkilerin eczacılıkta kullanılan organlarına ve ürünlerine verilen bir isimdir. Bazı ülkelerde ise genel olarak ilaç anlamında, bazense uyuşturucu ilaç anlamında kullanılmaktadır. Biz “drog” sözcüğünü, doğal ilaç hammaddesini ifade etmek için kullanacağız. Bitkisel ilaçlarla tedavi alanında kullanılan drog kelimesi Farsça bir kelimedir.
Eczacılık, kimya ve boya endüstrisinde kullanılan bitkisel, hayvansal veya madensel ilkel maddelere verilen bir isimdir. Bitkisel drog tabiri bitkisel ilaç hammaddesiyle eşdeğerdir. Yani haşhaş, Papaver somniferum, bir tıbbi bitki, haşhaş kellesi (Fructus papveris) veya afyon sakızı (Opium) birer drog’dur. Bitkisel droglar hücreli ürünler (kök, yaprak, kabuk, çiçek, tohum, meyve, vs.) hücresiz ürünler (zamk, usare, reçine, balsam, vs.) şeklinde olabilir. Bitkiden toplandıktan sonra kurutmadan başka hiçbir işlem görmemiş olan droglara ham drog adı verilir. Temizleme, ayıklama, boylarına göre ayırma, vs. gibi işlemlerden geçtikten sonra standart hale gelmiş olan bitkisel droglar kullanıma hazır hale gelmiş olurlar.
BİTKİSEL DROG PREPARATLARI
Bitkisel droglar doğrudan, bütün veya toz halinde, kullanıldığı gibi, galenik preparatı halinde de kullanılırlar. Geleneksel tıpta en yaygın preparat şekli çay’dır. Bu amaçla kullanılan bitkilere tıbbi bitki çayı, şifalı bitki çayı, çay otu (herbal tea) denir. Çay, demleme (enfüzyon) veya haşlama (dekoksiyon) şeklinde yapılabilir. Avrupa Komisyonu, bitkisel devalar, bitkisel droglar (vegetable drugs) ve bitkisel drog preparatlarını (vegetable drug preparations) tanımlamıştır. Craig’e (1999) ve Tanker’e (1990) göre bitkisel drog preparatları kapsamına bitkisel drogdan bir iletim sonucu hazırlanan ticari ürünler girmektedir. Bitkisel drogun toz edildikten sonra uygun bir organik çözücü ile gerekirse ısı ve basınç uygulayarak ve çalkalayarak, muamele edilmesi sonucu drogdaki etken maddeler çözücüye geçerler. Bu işlemeekstraksiyon (tüketme) adı verilir. Elde edilen ürün ise bir ekstredir.
Organik çözücülerin (örneğin; alkol, eter, aseton, hekzan, vs.) saf halde veya uygun karışımları halinde kullanılması sonucu drogdaki etken maddeler seçimli bir şekilde ayrılabilirler. Bitkisel droglar veya ekstreler, sanayide saf etken maddelerin izolasyonu amacıylada kullanılır. Chicouri ve diğ.’e (2000) göre, sanayide bu amaçla fraksiyonlu ekstraksiyon, çöktürme, kristallendirme, kramatografi, vs. gibi yöntemler kullanılır. Bazı bitkisel materyallerden elde edilen kimyasal bileşikler tıbbi kimyasalların yarı-sentezinde sentez ön maddesi olarak kullanılırlar. Yani, kendi başına tıbbi amaçla kullanılmayan bir bitkide, böyle bir kullanım potansiyeli varsa ticari ürün haline gelebilir.
Cinnema ve Barut ağacı Kullanmayın |
Medyada çıkan ve aktarlık mesleği ile alakası olmayan kişilerin kendilerini aktarları temsil ettiğini belirterek açıklamalarda bulunuyor. Aktarlar böyle yan etkileri olan bitkiler tavsiye etmez. Her ne kadar cinnema diye söylensede orjinal ismi Gymnema sylvestre dir. Cimnema isimli bitki orta ve güney hindistanda yetişen bir sarmaşık tipidir. Diyabet hastalığında kullanılır. Yalnız normal şeker seviyesine sahip kişilerde aşırı kullanım hipoglisemi şokuna girmesine neden olur. (6 aydan bahsedilmiş).
Barut ağacı isimli bitki ise acı çehre isimli bitkinin ta kendisidir. Bilinmediği üzere acı çehre pürgatif maddeler içerir. Müthiş bir müshil etkisi vardır. Yüksek miktarda su kaybedersiniz. Karaciğer enzimlerinize ve böbreklerinize yüklenir. Siz su kaybettikçe kilo verdiğinizi zannedersiniz. |
ETKİLEŞİM LİSTESİ |
|
HERB |
DROG |
ALOE VERA |
DİGOXİN, THİAZİDE |
BİTTER MELON (KUDRET N.) |
HİYPOGLYCAEMİCS |
ANİSE |
WARFARİN |
ASTRAGALUS (ASTRAGALUS MEMBRANACEUS) ROOT |
|
BASİL |
ANTİCOAGULANTS HYPOGLYCEMİC AGENTS |
BLACK PEPPER |
DRUGS METABOLİZED BY CYTOCHROME P-450. |
BLACK SEED NİGELLA SATİVA |
ANTİ-COAGULANTS ANTİ-HYPERTENSİVES INSULİN AND ORAL HYPOGLYCEMİC DRUGS |
BİLBERRY |
NSAIDS |
BURDOCK |
ANTİDİABETİCS |
|
ANTİHYPERTENSİVES |
|
CALCİUM CHANNEL BLOCKERS |
CAPSİCUM |
ASPİRİN |
|
ACE İNHİBİTORS |
|
THEOPHYLİN |
CELERY |
WARFARİN |
CHAMOMİLE (NATRİCARİA REUTİTA)(GERMAN/ROMAN) |
WARFARİN
|
|
İRON |
|
SEDATİVES |
CHASTEBERRY |
ORAL CONTRACEPTİVES |
|
BROMOCRİPTİNE OR OTHER DRUGS |
|
ORAL CONTRACEPTİVES |
CİNNAMON |
ANTACİDS, TETRACYCLİNES |
CORİANDER CORİANDRUM SATİVUM |
INSULİN AND ORAL HYPOGLYCEMİC AGENTS |
CLOVE |
WARFARİN |
COLTSFOOT (TUSSİLAGO FARFAR)
|
AMİODARONE, ANABOLİC STEROİDS, KETOCONAZOLE, METHOTREXATE |
COUCHGRASS (AYRIK) |
DİURETİCS |
|
SEDATİVES |
CUMİN (CUMİNUM CYMİNUM) |
HYPOGLYCEMİC AGENTS, ANTİCOAGULANTS |
DANDELİON |
DİURETİCS & LİTHİUM |
|
WARFARİN |
ECHİNACEA |
CORTİCOSTEROİDS |
|
WARFARİN |
FENUGREEK |
WARFARİN |
FEVERFEW (TANACETUM PARTHENİUM) |
İRON |
|
NSAIDS/STEROIDS |
|
WARFARİN |
FLAXSEED |
WARFARİN |
GARLİC |
ANTİHYPERTENSİVE DRUGS |
|
HYPOGLYCAEMİCS |
|
ASPİRİN/WARFARİN |
GİNGER (ZİNGİBER OFFİCİNALE) |
HEART & ANTİHYPERTENSİVES |
|
WARFARİN |
|
|
GİNKGO BİLOBA |
ACETAMİNOFEN |
|
ANTİCONVULSANTS/TCA |
|
THİAZİDES |
GİNSENG KOREAN/ASİAN (PANAX GİNSENG) |
FUROSEMİDE |
|
HYPOGLYCEMİCS |
|
MAOI'S |
|
MOOD STABİLİZERS |
|
ORAL CONTRACEPTİVES |
|
SEDATİVES |
|
WARFARİN |
GRAPEFRUİT |
CALCİUM CHANNEL BLOCKERS AND MANY DRUGS |
|
|
GRAPE SEED (VİTİS VİNİFERA) SEED/SKİN |
|
GREEN TEA |
İRON |
|
WARFARİN |
HAWTHORN (CRATAEGUS MONOGYNA) |
DİGOXİN & ANTİHYPERTENSİVES |
|
MAOI'S |
HOPS |
SEDATİVES |
HORSE CHESTNUT |
ASPİRİN & WARFARİN |
HORSETAİL (EQUİSETUM ARVENSE)SHOOTS
|
|
LEMON BALM (MELİSSA OFFİCİNALİS L) |
CNS DEPRESSANTS, THYROİD HORMONES |
LİCORİCE |
ANTİHYPERTENSİVES, DİGOXİN |
|
LOOP DİURETİCS |
MARSHMALLOW ROOT ALTHAEA OFFİ CİNALİS |
PRESCRİBED MEDİCATİON |
MİLK THİSTLE (SİLYBUM MARİANUM) |
ACETAMİNOPHEN, ALCOHOL, CİSPLASTİN, GENERAL ANESTHETİCS, CYCLOSPORİNE |
NETTLE |
İRON |
|
SEDATİVES |
|
WARFARİN |
OLİVE LEAF (OLEA EUROPAEA) LEAF |
|
PARSLEY |
ANTİHYPERTENSİVES |
|
MAOI'S |
PENNYROYAL (YARPUZ) (MENTHA PULEGUİM) |
AMİODARONE, ANABOLİC STEROİDS, KETOCONAZOLE, METHOTREXATE |
PEPPERMİNT (MENTHA PİPERİTA)LEAF/OİL |
|
PLANTAİN (BLACK PSYLLİUM) |
CARBAMAZEPİNE/DİGOXİN/İRON/LİTHİUM/WARFARİN |
|
DİGOXİN |
RHUBARB |
THİAZİDE DİURETİCS AND CORTİCOSTEROİDS |
SAGE |
SEDATİVES |
|
WARFARİN |
SENNA |
DİGOXİN |
ST. JOHN’ WORT |
ANTİHYPERTENSİVES |
|
BARBİTURATES |
|
CYCLOSPORİN/DİGOXİN |
|
INDİNAVİR, MİDAZOLAM |
|
5-HT REUPTAKE İNHİBİTORS |
TRİBULUS (TRİBULUS TERRESTRİS) |
|
TURMERİC (CURCUMA LONGA) |
|
VALERİAN (VALERİANA OFFİCİNALİS) |
DEPRESSANTS OR ALCOHOL |
YARROW |
WARFARİN |
Zeytin yaprağının antiseptik özellikleri zararlı bakteri, virüs, mantar ve parazitlere karşı oldukça etkilidir. Zeytin yaprağı içerdiği maddeler sayesinde dolaşım sistemi ve hipertansiyonu dengelemektedir. Hafif diüretik olan bu bitki soğuk algınlığı ve grip gibi bağışıklık sistemi eksikliklerinde ortaya çıkan rahatsızlıklarda iyi bir immünostimulandır.
Şimdiye kadar yapılan çeşitli çalışmalarda zeytin yaprağının, düşük seviyede doymuş yağ asitlerine, buna karşın yüksek seviyede tekli doymamış yağ asitlerine sahip olduğunu tespit etmişlerdir (Bahşi ve ark., 2016). Günümüze kadar yapılan çalışmalarda, zeytinyağının, diyabet hastalığına eşlik eden hiperglisemi hastalığının kontrol altında tutulmasından yine diyabet hastalarında sıklıkla görülen meme kanseri riskini azaltıcı etkisini tespit etmişlerdir. Diyabetiklerde sıklıkla görülen kan sirkülasyon anomalilerini gidermede kullanılan zeytin yaprağı kan akışını hızlandırarak etki gösterdiği, zeytin yaprağının hipoglisemik aktivitesinin iki ana mekanizmasından ilkinin, glikozla uyarılan insülin salınımının güçlendirilmesini gerçekleştirildiği, ikincisinin ise periferik glikoz alımının arttırılması ile gerçekleştiğini bulmuşlardır (Abdali ve ark., 2015). Zeytin yaprağındaki fenolik bileşikler hem antioksidan hem de antienflamatuvar özelliklere sahiptir. Bu özellikleri gösteren ana madde grubu olan sekoiridoidlerin yanı sıra (olöropin ve onun türevleri), içerdiği hidroksitirosol, polifenoller (verbaskozit, apigenin-7-glukozit, luteolin-7-glukozit), oleanolik asit içeren triterpenler, rutin ve diosmin gibi flavonoidlerde bu özelliklere sahip olduğunu belirlemişlerdir (BenaventeGarcia ve ark., 2002).
Etki Mekanizması
Zeytin yaprağı olöropin ve rutin, apigenin, luteolin, krisoeriol, hesperidin, rutin, kuersetin, kamferol gibi flavonoidlerin haricinde sayısız bileşiklere sahip olduğunu belirlemişlerdir (Bruneton, 1995). Zeytin yaprağında en yüksek seviyede bulanan madde olan olöropin, toplam maddelerin yaklaşık % 20’sini oluşturmaktadır. Yapılan çalışmalarda, bu maddenin hidrojen peroksite maruz kalan hücrelerdeki insülin salınımını baskılayıcı özellik gösterdiği tespit etmişlerdir (Cumaoğlu ve ark., 2011). Zeytin yaprağı ekstraktı yaygın bir şekilde insanlar üzerinde çalışılmıştır. Yapılan başka bir in-vitro çalışmada; kültür ortamındaki Jurkat hücrelerinin devamlı olarak hidrojen peroksit üretmesi sağlamışlardır. Fakat 100-mcg/ml seviyesinin üzerindeki ekstraktlarda ortamda kendi ürettiği hidrojen peroksit olmamasına rağmen ekstraktın DNA yıkıcı etkisinin ortaya çıktığını tespit etmişlerdir. Çalışma sonucunda zeytin yaprağının onarıcı ve tedavi edici etkisinden uzak olarak ekstraktlarının tek başına DNA hasarını gerçekleştirebileceğini belirlemişlerdir (Nousis ve ark., 2005). Zeytin yaprağında bulunan hidroksitirosol ve olöropinin ratlar üzerindeki etkileriyle ilgili yapılan uygulamalarda kan şekerini ve kolesterolü düşürücü etkisi tespit etmişlerdir. Yapılan bu deneylerde oksidatif stresi baskılayarak diyabetin yan etkilerini azalttığını da belirtmişlerdir. Zeytin yaprağı ile beslenen diyabetik ratlarda insülin salınımının arttığı, serum glikoz seviyesinin düştüğünü ve antiglisemik indeksin yüksek seyrettiğini belirlemişlerdir (Eidi ve Darzi, 2009). Bir diğer çalışmada, araştırıcılar zeytin yaprağının ratlara oral yolla verilmesiyle bitkinin hipoglisemik ve hipolipidemik aktivitesini ortaya koymuşlardır (AlarcornAguilara ve ark., 1998; Zarzuelo ve ark., 1992). Olöropin maddesinin uygulandığı tavşanlarda ise oksidatif stresi azalttığı tespit etmişlerdir (Andreadou ve ark., 2006). Diğer bazı çalışmalarda da olöropin ve hidroksitirosol maddelerinin antioksidan aktivitelerini belirlemişlerdir (Oliveras-Lopez ve ark., 2008). Zeytin yaprağı üzerine yapılan bir araştırmada, diyabetik sıçanlarda serum glikoz ve kolesterol düzeylerinde, istatistiksel olarak önemli bir düşüş olduğu ve zeytin yaprağı ekstraktının kullanımından 4 hafta sonra antioksidan etki gösterdiğini kanıtlamışlardır (Jemai ve ark., 2009). Olöropin, diyabetik hayvanlarda etkili bir hipoglisemik madde olarak bildirilmiştir. Zeytin yaprağı ekstraktındaki en bol aktif fenolik bileşik olan olöropin, alloksan ile indüklenen diyabetik tavşan modelinde kan glukozu, plazma malondialdehit (MDA) ve de oksidatif stresin diğer belirteçlerini azalttığını göstermişlerdir (Al-Azzawie ve Alhamdani, 2006).
Olöropeosit, alloksana bağlı diyabetli hayvanlarda antidiyabetik etkinlik gösterdiği, bu bileşiğin hipoglisemik aktivitesinin, glukozla indüklenen insülin salınımının otoantikasyonu ve artmış glikoz periferik alımı ile bağlantılı olduğu bulmuşlardır (Bnouham ve ark., 2006). Wainstein ve ark. (2012), tip 2 diyabetlilerde zeytin yaprağını, 14 hafta boyunca 79 hastaya uygulamış ve kandaki glukoz seviyelerini (HbA1c) ile açlık insülin düzeylerini, önemli ölçüde azalttığını tespit etmişlerdir. Zeytin yaprağının vazodilatör özelliklerini gösteren Grenada Üniversitesi araştırmacıları, hayvanların kan şekeri düzeyleri üzerinde olumlu etkileri olduğunu da bildirmişlerdir. Alloksan ile indüklenen diyabetli sıçanlarda, 16 ve 32 mg / kg dozların, kan glikoz değerlerini önemli ölçüde düşürdüğü ve periferik glukoz alımını doza bağımlı bir şekilde artırdığını tespit etmişlerdir (Gonzalez ve ark., 1992). Bunun yanı sıra luteolin ve oleanolik asit unsurlarının diyabetik sıçanlarda postprandiyal glukoz artışını inhibe edici etkisi olduğunu da göstermişlerdir (Komaki ve ark., 2003).
Şimdiye kadar bahsi geçen çalışmalar, zeytin yaprağının hipoglisemik etkinliğinin, diyabetiklerde glukozun metabolik alımını artırmak için insülinden bağımsız olarak çalışarak kan şekeri veya kan şekeri düzeylerini düşürdüğünü ortaya koymuştur. Her ne kadar ekstrakt kullanımında doz aşımına bağlı olarak DNA hasarını tetikleyici olarak görev yaptığı görülse de uygun dozlarda kullanıldığında zeytin yaprağı ekstraktının da etkili olduğu ancak yaprağın ham halinin daha etkili olduğunu belirtmişlerdir (Stickela ve Schuppan, 2007). Araştırmalar doğal zeytin yaprağının bileşiklerinin kan şeker seviyesini düşürdüğünü göstermiştir. Kurutulmuş yaprakların demlenmesi sonrası içimi diyabetiklerde tavsiye edilmiştir. Bu şekilde kullanılan zeytin yaprağı, diyabet, kardiyovasküler bozukluklar, viral ve mikrobik enfeksiyonlar dahil olmak üzere çeşitli kompleks hastalıkların tedavisinde etkili olduğu; ancak, bitkinin diğer geleneksel kullanımları için kanıtları değerlendirecek çalışmaların yapılmasının gerekliliğini vurgulamışlardır (Scherrera ve ark., 2005). Tip 2 diyabetli bireylerin sıklıkla bu koşullardan 'Metabolik Sendrom' (kardiyovasküler hastalık ve diyabet kombinasyonu) bir parçası olarak muzdarip olması nedeniyle, kan şekerini düzenlemek için zeytin yaprağının kullanımı tedavide önemli olduğu kadar, hipertansiyon ve hiperkolesterolemi tedavisinde de önem arz ettiğine değinmişlerdir (Woodman ve ark., 2002). Literatür, zeytin yapraklarında bulunan bileşiklerin çoğunun antioksidan özelliklere sahip olduğunu, diyabetle ilişkili zararlı etkileri önlediğini veya azalttığını göstermiştir. Zeytin yaprağı ve ekstraktının, insanlarda glikoz homeostazının iyileşmesi ile ilişkili olduğu ve yapılan hayvan deneylerinde nişasta sindiriminin ve emiliminin azaltılması yoluyla kolaylaştırılabileceğini göstermiştir.
Kaynak: https://www.munzur.edu.tr/birimler/dergi/Bilder/arsiv/BGD5-1/5.1.11.pdf
Zayıflamaya çalışırken yapılan en önemli hata nedir?
Aslında zayıflamaya çalışırken yapılan birçok yanlış var. Birinci ve en önemli hata şişmanlığı estetik bir problem olarak görmektir. Oysa şişmanlık bir hastalıktır ve aslında buzdağının görünen kısmıdır. Buzdağının altında diyabet, kolesterol, yüksek tansiyon ve insülin direncinin bulunduğu metabolik sendrom tablosu yatar. Aslında her biri ciddi bir sağlık problemi olan bu hastalıklara sebep olan mekanizmayı tedavi etmeden yapılan diyetler ya hiç başarıya ulaşmaz ya da kalıcı olmaz. Öte yandan herkesin kendi hormon değerleri ile kodlanmış metabolizma özellikleri vardır ve bu özellikler ikinci bir kişiye asla benzemez. Kilo alırken bu özellikler devrededir; verirken de kilo almaya sebep olan faktörlerin bilinmesi gereklidir.
Bu kodları nasıl çözeceğiz?
Bu tamamen tıbbi bir yaklaşım gerektiren durumdur. Laboratuvar tetkikleri ile çözülebilir. Son yıllarda tüm dünyada bilinçli ve kalıcı kilo vermek isteyen kişilerin uyguladığı Metabolik Balans programı bunu hedefliyor. “Metabolik Denge” olarak ifade edebileceğimiz Metabolik Balans sadece bir zayıflama programı değil, adı üstünde metabolizmanın dengeye sokulması programıdır. 2002 yılında Alman Doktor Wolf Funfack tarafından geliştirilen program sadece tıp doktorları tarafından uygulanıyor. Hedef, kişinin kilo vermesini ya da var olan kilosunu korumasını sağlarken metabolik sendrom tablosunun da önüne geçmek. Yani şekerini, tansiyonunu, kolesterolünü düşürmek, kalbi, böbrekleri korumak. Metabolik Balans programına başlamadan önce kilo vermek isteyen kişiden detaylı kan testi istiyoruz. Bu testlerde böbrek, pankreas, tiroit ve karaciğer değerlerini inceleyerek problem olup olmadığına bakıyoruz. Eğer metabolik bir problem varsa önce ona müdahale etmek gerekiyor.
İNSÜLİN DİRENCİ ŞİŞMANLATIR
Zayıflama programında kandaki şeker ve insülin düzeyi çok önemli. Çünkü kişiye özel beslenme programını belirlerken kişinin yiyebilecekleri ve yiyemeyecekleri kan değerlerine göre seçilir.
Yani bizim kilo almamıza sebep olan insülin hormonu mu?
İnsülin hormonu salgısının dengesi, kilo almayı ve vermeyi etkileyen önemli faktörlerden biri. Bu dengeyi sağlayanlardan biri de yediklerimizdir. Kilo verirken işin sırrı kandaki insülini yükseltmemektir. En basit anlatımıyla kanda insülin yüksekliğinde vücut depo modunda çalışır ve alınan şekerli gıdaları yağa dönüştürür. İnsülin yükseldiğinde hem hücrelerde yağ birikimi artar hem de yağ yakımı yavaşlar. Stres hormonu salgısı artarak vücutta tahribata neden olur. Özellikle yemeklerden sonra üzerimize ağırlık çöker ve enerjisizlik durumu görülür. Tansiyon ve kolesterol yükselir.
KİLO?YAĞDAN?DEĞİL?ŞEKERDEN
Birçok beslenme programından farklı olarak bizim odaklandığımız nokta besinlerle alınan yağ değil. Çünkü kilo almanın temel nedenini yağlar oluşturmuyor. Kolesterolün yükselmesine de kolesterolden zengin gıdalar neden olmuyor. Vücutta yağ depolanmıyor ancak harcanamayan şeker yağa dönüşerek depolanıyor. Yağ birikimine neden olan şey yediğimiz yağlı gıdalardan öte aldığımız ve kullanamadığımız şekerli gıdaların insülin hormonu sayesinde yağa dönüştürülmesidir.
Bütün diyetlerde bir kalori hesabı var? Bir yere kadar bu hesapları yapıyoruz ama eninde sonunda sıkılıp bıkıyoruz…
Adı üstünde diyet, belli bir süre uygulanacak bir sistem anlamına geliyor. Zaten kişiye de bu şekilde sunuluyor. Hızlı kilo verdiren diyetler böyle… Diyetlerde kalori kısıldığı sürece mutlaka kilo kaybediliyor. Ancak eğer kalori kısıtlaması hatalı yapılırsa, vücut kas ve bağ dokusu kaybederse diyet bırakıldığı an hemen geri toparlıyor. Bu nedenle uygulanan diyetin dengeli ve sürdürülebilir olması gerekiyor. Oysa birçok diyet listesi kalori kısıtlaması üzerinden hareket ediyor. Bu da hızla kilo verdikten sonra yine hızla kilo almamıza sebep olan YO-YO etkisine yol açıyor.
GÜNDE 1 ELMA
Metabolik Balans programının olmazsa olmazı günde 1 elma. Elma içeriğindeki peptin sebebiyle kolesterolu düşürüyor. Ayrıca vitamin ve mineralleriyle de beslenmeye destek oluyor. Bu nedenle programı uygulayanherkesin günde mutlaka
1 elma yemesi gerekiyor.
ŞEKERE, HİPERTANSİYONA İLAÇSIZ TEDAVİ
Metabolik Balans sisteminde amaç, hayat boyu sürecek doğru beslenmeyi öğrenerek özellikle insülin seviyesini düşük tutmak, insülin direnci, reaktif hipoglisemi, Tip 2 şeker hastalığı kolesterol yüksekliği gibi hastalıkların ilaçsız olarak çözümüne katkıda bulunmaktır.
HANGİ YİYECEKLER KAN ŞEKERİNİ DAHA ÇABUK YÜKSELTİYOR?
Glisemik indeksin bir yiyeceğin kan şekerini yükseltme özelliği olduğunu söyleyen Dr. Onur Yozbatıran, glisemik endeksi yüksek yiyeceklerin kan şekerini hızla yükselterek kilo yaptığını belirtti. Dr. Yozbatıran, glisemik endeksi yüksek, orta ve düşük gıdaları şöyle sıraladı:
Düşük glisemik indeksli gıdalar: Barbunya, nohut, kuru fasulye, mercimek, fındık, elma, portakal (çoğu meyve ve sebze), makarna, kepekli ekmek.
Orta glisemik indeksli gıdalar: Beyaz şeker, esmer pirinç, şeker kamışı, çavdar ekmeği, dondurma, fırında patates.
Yüksek glisemik indeksli gıdalar: Patates, beyaz ekmek, beyaz pirinç, işlenmiş meyve suları, muz, karpuz, krakerler, mısır cipsi, mısır gevreği.
Yemeğe proteinle başlayın daha kolay zayıflayın
Onur Yozbatıran alınacak küçük önlemlerle insülin dengesinin sağlanabileceğini söylüyor. Dr. Yozbatıran insülin seviyesini aşağıda tutabilmek için yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor:
Günde 3 öğün yiyin: Öğünler arasında 5 saat bir şey yememek gerekir. Çünkü insülin şekere cevap olarak salgılanır ve insülin sayesinde şeker kullanılır. İnsülin salgılandıktan 5 saat sonra vücuttaki doğal seviyesine gelir. Yani yeni bir gıda almak için insülin seviyesinin düşmesini beklemek gerekir. Aksi takdirde arada alacağımız özellikle şekerli gıdalar yine insülini yükselecektir. İnsülin yüksekliğinde vücut basit anlatımıyla depo modunda çalışır ve alınan şekerli gıdaları yağa dönüştürür. Bu da çabuk acıkmamıza neden olur. Sadece şeker hastalarının ara öğün alması gerekir.
Yemeğe proteinle başlayın: Yemeklere ilk bir iki lokma proteinle başlamak midemize daha sonra alacağımız gıdalardaki şekerin kana geç karışmasını sağlar. Çünkü eğer mideye giren ilk besin şekerli gıda yani karbonhidrat olursa, şeker hızlı yükselir. İnsülin de bunu düşürmek için hızla yükseliyor. Oysa amacımız şekerin yükselişini ve insülin cevabının yavaş olmasını sağlayarak acıkmayı geciktirmek. Protein daha geç acıkmamızı sağlıyor.
Meyveyi yemekle beraber ya da yemekten hemen sonra yemek gerekir: Çünkü aç olarak ya da boş mideye yenen meyvenin içindeki şeker hemen emilip kana karışarak şekerin ani yükselmesine sebep olur. Pankreas, bu şekeri kullanabilmek için yüksek düzeyde insülin salgılar. İnsülin yükselerek şekeri çabucak kullanır ve çabuk acıkmamıza neden olur. Oysaki yemek sonrası yenecek meyvenin içindeki şeker emilimi daha yavaş olur ve daha düşük miktarda insülin salgılanır.